Εκδήλωση μνήμης και τιμής στον Γιάννη Καΐλη – Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2024, ώρα 18.30, Αίθουσα Πολιτισμικού Συλλόγου Διστόμου
50 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη δολοφονία από τα όργανα της χούντας του Διστομίτη φοιτητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Γιάννη Καΐλη, ο οποίος πήρε ενεργά μέρος στον αγώνα κατά της Δικτατορίας.
Πρωτοστάτησε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο το 1973 και με το πινέλο του γράφτηκαν τα συνθήματα ”ΕΞΩ ΑΙ ΗΠΑ” και ”ΕΞΩ ΤΟ ΝΑΤΟ” στις κολόνες της πύλης του Πολυτεχνείου, το πανό «Έξω οι Αμερικάνοι», όπως και αντιχουντικά σκίτσα που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι μέσα από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου. Στοχοποιήθηκε από την Ασφάλεια και προσπάθησε να αποφύγει τη σύλληψη. Στις 22 Φεβρουαρίου 1974 το άψυχο σώμα του βρέθηκε πεταμένο δίπλα σε ανεγειρόμενη οικοδομή, στην οδό Βαλτετσίου, στα Εξάρχεια, δολοφονημένος από όργανα του καθεστώτος, μετά από βάναυσα βασανιστήρια. Παρά την αναγνώρισή του σε τοπικό επίπεδο, η υπόθεσή του παρέμεινε σχετικά άγνωστη στο πανελλήνιο.
Την εκδήλωση μνήμης διοργανώνουν στην ιστορική γενέτειρά του ο Πολιτισμικός Σύλλογος Διστόμου και ο Δήμος Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας. Στην εκδήλωση θα παρευρεθεί και θα απευθύνει χαιρετισμό η πρύτανης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Ερατώ Χατζησάββα.
Θα παρουσιαστούν έργα του Γιάννη Καΐλη και φωτογραφίες από τη ζωή του και θα προβληθεί η προσωπικότητα, το έργο, η ζωή και ο θάνατός του μέσα από της μαρτυρίες της καθηγήτριάς του δρ Δήμητρας Σκαύδη, του παιδικού του φίλου, πολιτικού μηχανικού Γιάννη Γαμβρίλη, του συμμαθητή του στο Γυμνάσιο Διστόμου λογοτέχνη Γιώργου Θεοχάρη, του συγγραφέα του υπό έκδοση βιβλίου «Θάνατοι Στη Χούντα» Δημήτρη Βεριώνη, ενώ θα αναγνωστούν επιστολές του φίλου και συναδέλφου του Νεοκλή Κυριάκου και των συμφοιτητριών του Ηρώς Αγκαβανάκη και Γιούλας Ροζάκου.
Την εκδήλωση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Λουκάς Δημάκας.
Δεν ξεχνάμε τον Γιάννη Καΐλη (1950-1974), τον φοιτητή της Σχολής Καλών Τεχνών τον οποίο δολοφόνησε η χούντα πριν από 50 χρόνια.
Δυο μήνες πριν από το δικό μας Πολυτεχνείο, στο μακρινό Σαντιάγο, η χούντα της Χιλής τσάκισε τα δάχτυλα ενός μεγάλου μουσικού, του Βίκτορ Χάρα, του δημιουργού του θρυλικού «Venceremos». Τον βασάνισε και τον δολοφόνησε. Τρεις μήνες μετά το δικό μας Πολυτεχνείο, η χούντα του Ιωαννίδη τσάκισε τα δάχτυλα, βασάνισε και δολοφόνησε έναν 24χρονο καταζητούμενο φοιτητή, τον Γιάννη Καΐλη. Οι αναλογίες είναι ανατριχιαστικές.
Τον Φεβρουάριο του 1974 κάποιοι περαστικοί βρήκαν το πτώμα του Καΐλη σε ένα οικόπεδο δίπλα σε μια υπό ανέγερση οικοδομή στην οδό Βαλτετσίου στα Εξάρχεια. Βαριά κακοποιημένος, με σπασμένα τα δάχτυλα, ήταν ολοφάνερο ότι είχε βασανιστεί και ξυλοκοπηθεί μέχρι θανάτου. Η εκδοχή της αστυνομίας ήταν ότι ο Γιάννης Καΐλης αυτοκτόνησε.
«Έξω αι ΗΠΑ» και «Έξω το ΝΑΤΟ». Τα δύο αυτά συνθήματα, γραμμένα στην πύλη του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973 είναι η «υπογραφή», το ανεξίτηλο αποτύπωμα που άφησε ο Γιάννης Καΐλης, φοιτητής τότε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, αφού από το δικό του χέρι γράφτηκαν. Πρωτοστάτησε στην εξέγερση και σχεδίασε σκίτσα με αντιδικτατορικό περιεχόμενο που φωτοτυπήθηκαν και μοιράζονταν χέρι-χέρι εκείνες τις μέρες. Ο Κ. Καραπαναγιώτης, προϊστάμενος του «Σπουδαστικού» της Γενικής Ασφάλειας, σε αναφορά του τον Δεκέμβριο του 1973 έγραψε: «Μεταξύ των συμμετασχόντων εις τα έκτροπα του Πολυτεχνείου ήταν και ο φοιτητής Γιάννης Καΐλης […] όστις παρέμεινε καθ’ όλην την διάρκεια των επεισοδίων ΕΠΡΩΤΟΣΤΑΤΗΣΕΝ εις την αναγραφήν συνθημάτων και εσχεδίασε το πανώ ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ».
Ένα φτωχό παιδί με άλλα τρία αδέλφια, που σε ηλικία τριών χρονών ορφάνεψε από πατέρα κι εργαζόταν σε οικοδομές για να μπορέσει να τελειώσει το γυμνάσιο. Χάρη στο εξαιρετικό ταλέντο του κατάφερε να εισαχθεί στη Σχολή Καλών Τεχνών. Σήμερα έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη και το Δημαρχείο του Διστόμου, ενώ εκθέσεις με έργα του έχουν οργανωθεί από τη Σχολή Καλών Τεχνών, τον Σύλλογο Διστομιτών Αθήνας και την Αντιφασιστική Κίνηση Διστόμου.
Το όνομα «Γιάννης Καΐλης» έχει δοθεί στον δρόμο που οδηγεί στο Μαυσωλείο Θυμάτων Διστόμου, εκεί όπου βρίσκονται τα οστά των 223 θυμάτων της σφαγής της 10ης Ιουνίου 1944.
Όσοι δεν καταγόμαστε από το Δίστομο δεν γνωρίζουμε τι χρώμα είχαν τα μάτια του Γιάννη Καΐλη, δεν έχουμε δει τους πίνακες, τα σκίτσα και τις ζωγραφιές του. Πλατιά γνωστή είναι μόνο μια θολή ασπρόμαυρη φωτογραφία όπου το πρόσωπό του σκιάζεται από ένα πλατύγυρο καπέλο και φαίνεται να χαμογελά. Όμως τα δύο συνθήματα, «Έξω αι ΗΠΑ» και «Έξω το ΝΑΤΟ», κανένα χέρι δεν μπορεί να τα διαγράψει από την ιστορική μνήμη, ακόμα και αν τσακίστηκε το χέρι που τα έγραψε, ακόμα αν είχαν γραφτεί από χέρι ανωνύμου.
