Μαζί με τους κατοίκους της Χαλκιδικής στον αγώνα κατά της εξόρυξης χρυσού
Έρευνα – Μελέτη – Σύνταξη: Ελένη Μπενιάτα
Τα μεταλλεία της Κασσάνδρας στην Χαλκιδική υπάρχουν 2500 χρόνια.
Σε αυτά τα 2500 χρόνια έχουν εξορυχτεί περίπου 30 εκατ. τόνοι, από τα οποία 27 εκατ. βγήκαν από το 1927 επί εποχής Μποδοσάκη.
Δηλαδή επί 2000 χρόνια εξορύχτηκαν 5-6 εκατ. τόνοι ενώ στα επόμενα 20 χρόνια θα εξορυχτούν 200 εκατ. τόνοι και κυρίως με επιφανειακή εξόρυξη.
Στις 21 Δεκεμβρίου του 1995 μεταβιβάζεται στην εταιρεία TVX Hellas (θυγατρική της TVX Gold) όλο το ενεργητικό των μεταλλείων Κασσάνδρας, στο οποίο περιλαμβάνεται και η περιοχή της Ολυμπιάδας.
Οι κάτοικοι οργανώνονται σε επιτροπές, συλλογικοποιούν τον αγώνα τους και αντιδρούν στα σχέδια της εταιρείας. Έρχονται αντιμέτωποι με ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, κατασκευάζουν φυλάκια, κάνουν πορείες, συγκεντρώσεις, διαμαρτυρίες και παρ’ όλες τις συλλήψεις και την τρομοκρατία δεν εγκαταλείπουν τον αγώνα τους. Απέχουν κατά πλειοψηφία από τις εκλογές του 1996. Προσφεύγουν στο Σ.τ.Ε. με αίτηση ακύρωσης του έργου. Ο αγώνας συνεχίζεται μέχρι το 2002 οπότε και γίνεται δεκτή από το Συμβούλιο της Επικρατείας η αίτηση ακύρωσης του έργου. Η νίκη αυτή είναι ορόσημο και για άλλες περιοχές όπως Κιλκίς και Έβρο, που παγώνουν κι εκεί τα έργα με ανάλογες αποφάσεις.
Λίγους μήνες μετά γίνεται ατύχημα στο Στρατώνι. Διαφεύγουν τοξικά απόβλητα στον κόλπο του Στρατωνίου που βάφεται κόκκινος για 10 ημέρες και πλέον. Όξινα νερά επιβαρημένα με βαρέα μέταλλα προκαλούν ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή στον κόλπο της Ιερισσού. Το Δημοτικό Συμβούλιο ανακηρύσσει σε έκτακτη ανάγκη το Στρατώνι και απαγορεύτηκε η αλιεία επ’ αόριστον.
Η TVX Hellas τον Μάιο του 2003 κηρύσσει πτώχευση. Αφήνει 470 εργαζόμενους άνεργους χωρίς δικαίωμα στο ταμείο ανεργίας γιατί δεν υπήρχαν απολύσεις. Αφήνει το περιβάλλον κατεστραμμένο. Δικαιολογία για την καταστροφή χρησιμοποιεί τις έκτακτες καιρικές συνθήκες. Και δικαιολογία για την πτώχευση ότι δεν μπορούσε να διαχειριστεί την καταστροφή που προκλήθηκε.
Το ελληνικό Δημόσιο αναιρεί την πτώχευση και αγοράζει τα μεταλλεία από την TVX Hellas στις 12 Δεκεμβρίου του 2003 έναντι 11 εκατ. €. Την ίδια μέρα το ελληνικό Δημόσιο (βλέπε Χρήστος Πάχτας, υφυπουργός Οικονομίας) μεταπώλησε στην ίδια τιμή τα μεταλλεία στην εταιρεία Ελληνικός Χρυσός θυγατρική της Ελληνικής Τεχνοδομικής Α.Ε. (Άκτωρ – Ελλάκτωρ) των Μπόμπολα και Κούτρα, που δημιουργήθηκε 2 ημέρες πριν.
Η πώληση έγινε απ’ ευθείας χωρίς δημόσιο διαγωνισμό όπως ορίζει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Η Ελληνικός Χρυσός απαλλάχτηκε από την υποχρέωση καταβολής φόρου μεταβιβάσεως και κατέβαλε μειωμένες δαπάνες δικηγόρων και συμβολαιογράφων. Επίσης απαλλάχτηκε από την υποχρέωση να επαναφέρει τις καταστροφές της προηγούμενης εταιρίας. Έξι μήνες αργότερα η αξία των μεταλλείων εκτιμάται από διεθνή οργανισμό σε 408 εκατ. €.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 23/2/2011 οδηγεί το Υπουργείο Οικονομίας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γιατί η συναλλαγή θεωρήθηκε παράνομη κρατική ενίσχυση. Η Ελλάδα καταδικάζεται σε πρόστιμο 15,34 εκατ. € αναγνωρίζοντας ότι το Ελληνικό Δημόσιο υπέστη ζημιά.
Το 2007 η Ελληνική Τεχνοδομική Α.Ε. (βλ. Μπόμπολας-Κούτρας) αντάλλαξε το 30% των μετοχών της Ελληνικός Χρυσός με μετοχές της European Goldfields και μετρητά αξίας 132 εκατ. €, γεγονός που ανέβασε την αξία ων μεταλλείων σε 440 εκατ. €.
Στις 29 Μαρτίου του 2012 το ελληνικό κράτος παραχώρησε δωρεάν 4099 στρέμματα δασικής έκτασης στην εταιρία Ελληνικός Χρυσός στις θέσεις Μαντέμ Λάκκος και Σκουριές. Τώρα το 5% της εταιρίας ανήκει στην Άκτωρ –θυγατρική της Ελλάκτωρ, δηλαδή Μπόμπολας- και το 95% στην Eldorado Gold. Η σημερινή αξία των μεταλλείων αποτιμάται σε 2.300.000.000 (τρις) € στο Χρηματιστήριο του Τορόντο μετά την απόκτηση από την Eldorado που είναι πολυεθνική με έδρα τον Καναδά.
Διαθέτει στις Σκουριές 3273 στρέμματα αρχέγονου δάσους και 857 στρέμματα στην Κοκκινόλακα για κατασκευή χώρου απόθεσης επικίνδυνων αποβλήτων.
Μετά από μεσολάβηση του ΥΠΕΚΑ το δασαρχείο Αρναίας υποχρεώθηκε να επιτρέψει την εκτέλεση των υλοτομικών εργασιών, γεγονός που αρχικά είχε αρνηθεί λόγω ελλείψεως των σχετικών εγκεκριμένων μελετών.
Το Ελληνικό Δημόσιο δεν κερδίζει απολύτως τίποτα από την συναλλαγή αυτή καθώς ο ορυκτός πλούτος ανήκει αποκλειστικά στις εταιρίες που εκμεταλλεύονται τα μεταλλεία. Επίσης δεν προβλέπεται απόδοση δικαιωμάτων από την εξαγωγή των ορυκτών. Γι’ αυτό η τρόικα αρνήθηκε να αποδεχτεί τα μεταλλεία της Χαλκιδικής στις εγγυήσεις που έδωσε η ελληνική κυβέρνηση για την δανειακή σύμβαση.
Άρα λοιπόν, το κέρδος που επικαλείται η κυβέρνηση είναι μηδενικό εκτός των 1300 θέσεων εργασίας και των «διευκολύνσεων» που ζητάει ο Πάχτας (ο οποίος σήμερα είναι Δήμαρχος στον Δήμο Αριστοτέλη δυστυχώς) από την Eldorado. Δηλαδή προσλήψεις των «δικών του» ανθρώπων από την εταιρία.
Άραγε μόνο αυτό είναι το κέρδος του;
Ενώ αντίθετα, οι περιβαλλοντικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της «επένδυσης» είναι πολλές ποικίλες και μη αναστρέψιμες:
1) Καταστροφή φυσικού τοπίου με την υλοτόμηση ενός καταπληκτικού δάσους απαράμιλλης ομορφιάς και αξίας και σπάνιας βιοποικιλότητας.
2) Καταστροφή (κρανίου τόπος!) χιλιάδων στρεμμάτων εδάφους από τις εξορύξεις και την δημιουργία λιμνών τελμάτων.
3) Τα τοξικά στοιχεία θα προκαλέσουν την ρύπανση τόσο των επιφανειακών όσο και των υπόγειων νερών, οι δε αποστραγγίσεις μέσω των στοών που θα διανοιχτούν θα καταντήσουν την περιοχή άνυδρη.
4) Το έδαφος θα δηλητηριαστεί μέσω της συσσώρευσης τοξικών αποβλήτων συμπεριλαμβανομένων του αρσενικού και του κυανίου (όλες οι χώρες μετά τις τεράστιες οικολογικές καταστροφές των μεταλλείων χρυσού έχουν απαγορεύσει την χρήση κυανίου, ακόμα και η Κίνα το δέχεται σε ποσοστό μόνο 0,5% ενώ στην Ελλάδα χρησιμοποιείται σε ποσοστό 11%). Το κυάνιο χρησιμοποιείται για την εύκολη απόσπαση του χρυσού από το μετάλλευμα όπου υπάρχει σε μικρή ποσότητα, κατά τη λεγόμενη πυρομεταλλουργική επεξεργασία. Το αρσενικό χρησιμοποιείται στην πειραματική μέθοδο ακραίας τήξεως που θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η μέθοδος αυτή δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά αλλού. Για άλλη μια φορά η Ελλάδα, πειραματόζωο.
5) Κατασπατάληση πόρων, 18 τόνοι εξορύγματος χρειάζονται για να γίνει ένα χρυσό δαχτυλίδι, η μέση κατανάλωση νερού ανά κιλό παραγόμενου χρυσού είναι 691.000 lt.
6) Η σκόνη που παράγεται από τις ανατινάξεις κι απλώνεται σε τεράστια έκταση στα γύρω χωριά, προκαλεί πνευμονικές παθήσεις, άσθμα, πνευμονοκονίαση, καρκίνους και ασθένειες του δέρματος (Αλέξης Μπένος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.).
7) Σε μελέτες καθηγητών του Α.Π.Θ. αναφέρονται τα ακόλουθα:
Κατά την εξόρυξη θα χρησιμοποιούνται τόνοι εκρηκτικών ημερησίως και θα εκλύεται σκόνη μεταλλεύματος, την οποία η ίδια η εταιρία υπολογίζει σε χιλιάδες τόνους την ημέρα. Η σκόνη περιέχει θειούχες ενώσεις βαρέων μετάλλων, ιδιαίτερα αρσενικού και αντιμονίου, βαρίου, καδμίου, χρωμίου, χαλκού, σιδήρου, νικελίου, μολύβδου, υδραργύρου, ψευδαργύρου κ.α., τοξικών για ανθρώπους και πανίδα. Ο κ. Κυριάκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής Εδαφολογίας της Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ., έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για ρύπανση εδαφών, θάλασσας, φυσικής βλάστησης και των καλλιεργειών από τα βαρέα μέταλλα, τα οποία θα μπουν στην τροφική αλυσίδα με απρόβλεπτες συνέπειες. Ο καθηγητής Γεωπονικής Α.Π.Θ, Χαράλαμπος Λαζαρίδης τονίζει την αδυναμία συνύπαρξης της εξορυκτικής διαδικασίας με γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και μελισσοκομία.
Οι συνέπειες ενός πιθανού ατυχήματος θα είναι τρομακτικότερες. Και οι πιθανότητες αυτού πολύ μεγάλες αν ανατρέξουμε στο παρελθόν της Eldorado και όχι μόνο.
Και για να καταλάβουμε τι ακριβώς γίνεται με τις πολυεθνικές εξόρυξης χρυσού, μια εκ των οποίων είναι και η Eldorado στην οποία ξεπούλησε η ελληνική κυβέρνηση ένα από τα ομορφότερα μέρη της Ελλάδας χωρίς κάποιο κέρδος για τον ελληνικό λαό ο οποίος εξαθλιώνεται μέρα με τη μέρα, παραθέτουμε τα εξής παρακάτω.
Οι τρεις κύριοι μέτοχοι της Eldorado είναι:
1) Fidelity
2) Market Vector Gold
3) Vanguard
Η Vanguard με 1,6 τρις περιουσιακά στοιχεία είναι μια από τις τρεις μεγαλύτερες του πλανήτη, υπεύθυνη για οικολογική καταστροφή στην Ισπανία το 1998 στα μεταλλεία Los Frailes. Ρήγμα στην δεξαμενή αποβλήτων προκάλεσε μόλυνση σε 4500 εκτάρια.
Η Barrick Gold, πρώτη δύναμη στην εξόρυξη χρυσού παγκοσμίως, της οποίας μεγάλο τμήμα ανήκει στους τρεις μετόχους της Eldorado, είναι υπεύθυνη για σοβαρές περιβαλλοντικές καταστροφές στην Νορβηγία και έχει κατηγορηθεί για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Παπούα Νέα Γουινέα (βιασμούς, δολοφονίες).
Οι Fidelity και Vanguard είναι κύριοι μεγαλοεπενδυτές σε Coca Cola, Apple, Microsoft, Mac Donald κλπ.
Οι Fidelity – Vanguard – Market Vector Gold είναι οι τρεις μέτοχοι της μεγαλύτερης μεταλλευτικής εταιρίας στον κόσμο, της Gold Corporation. Η οποία έχει καταδικαστεί επανειλημμένα για περιβαλλοντικές καταστροφές, όπως το 2005 που πλήρωσε 225.000 $ για τη διαφυγή 110.000 lt τοξικών αποβλήτων στο Red Lake του Καναδά.
Στη Baia Mare στη Ρουμανία η εταιρία Esmeralda Exporation τον Ιανουάριο του 2000 ήταν υπεύθυνη για μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές στην Ευρώπη μετά το Τσερνομπίλ. Έσπασε το φράγμα των λυμάτων και μεταφέρθηκαν στον ποταμό Tisla 100.000 m3 χημικού νερού και από εκεί στον Δούναβη, πλήττοντας Ουγγαρία και Σερβία.
Όπως καταλαβαίνουμε όλοι, το να πληρώσουν μερικές χιλιάδες δολάρια είναι αμελητέα ποσότητα για τις πολυεθνικές. Οπότε, μην περιμένουμε από αυτές να φροντίσουν το περιβάλλον και τους ανθρώπους.
Στο Καρακόλι κοντά στο Στρατώνι 1.5 km από τη θάλασσα υπάρχει αποθήκη τελμάτων που έχει 3.500.000 τόνους αποβλήτων. Χτίστηκε πριν από τέσσερις δεκαετίες επί Μποδοσάκη, υπερκορεσμένη που την χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα ανυψώνοντας τους τοίχους της που έχουν φτάσει τα 52 m.
Πόσο λέτε να αντέξει ακόμη;
Δεν είναι μεγάλες οι πιθανότητες να δημιουργηθεί ρήγμα όπως στην Baia Mare;
Στις Σκουριές θα δημιουργηθούν άλλοι δύο χώροι τελμάτων για 1000 ton την ημέρα.
Σίγουρα δεν κινδυνεύει η Χαλκιδική… Το εγγυάται, η Eldorado!!!…
Από την παράθεση των ανωτέρω στοιχείων, το συμπέρασμα είναι ότι όταν η Eldorado ή οι εταιρίες που συμμετέχει αποχωρήσουν, αφού εκμεταλλευτούν τα πάντα, αφήνουν τις περιοχές κατεστραμμένες μετατρέποντάς τες σε σεληνιακά τοπία.
Δεν είμαστε αντίθετοι με την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας. Η αξιοποίηση αυτή όμως πρέπει να διέπεται από βασικές αρχές:
1) Μια και ο ορυκτός πλούτος ανήκει στον ελληνικό λαό, τα όποια οικονομικά οφέλη πρέπει να έχουν αυτόν σαν αποδέκτη.
Η παραχώρηση της εξόρυξης χαλκού (730.000 τόνοι κατά τα λεγόμενα της εταιρίας) και χρυσού έγινε με αποικιοκρατικού τύπου σύμβαση, αποτελεί τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο και παραδίδει τον ορυκτό πλούτο της περιοχής σε πολυεθνικές ώστε να θησαυρίζουν τα μεγάλα μονοπώλια εντός και εκτός Ελλάδας και το ελληνικό κράτος δεν κερδίζει απολύτως τίποτα.
2) Τα περιβαλλοντικά μέτρα πρέπει να προστατεύουν την υγεία των πολιτών, όχι μόνο της Χαλκιδικής αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν ασχολείται με όλα τα ζητήματα σε όλη την έκταση των τραγικών επιπτώσεων και περιέχει ψευδή στοιχεία. Η τοξική σκόνη, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και του υδροφόρου ορίζοντα κλπ αφορούν όχι μόνο τους κατοίκους της Χαλκιδικής και του νομού Θεσσαλονίκης αλλά και όλους τους Έλληνες δια μέσου της διατροφικής αλυσίδας.
3) Να μην ακυρώνονται όλες οι υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες, γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, αλιεία, τουρισμός, που αποτελούν τρόπο διαβίωσης για την συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής.
Για να συμβεί αυτό, πρέπει το επενδυτικό σχέδιο να είναι αειφόρο. Πράγμα που δεν πρόκειται να συμβεί μια και όλες οι μελέτες των επιστημονικών φορέων, αλλά και τα πολλά ατυχήματα που έχουν συμβεί, δείχνουν ότι η βλάβη είναι τεράστια και μη αναστρέψιμη. Θα αλλάξει ριζικά ο ευρύτερος χαρακτήρας ης περιοχής που διαθέτει μοναδικό φυσικό περιβάλλον, ιστορικό τοπίο και μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης του τουριστικού, του αγροτικού και του κτηνοτροφικού τομέα.
4) Οποιαδήποτε οικονομική σύμβαση και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων οφείλει να γίνεται με βάση το συμφέρον της κοινωνίας από τη στιγμή που οι επιπτώσεις είναι άμεσες. Καμία επένδυση δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς ευρεία κοινωνική συναίνεση.
5) Οι ελάχιστες προσφερόμενες θέσεις εργασίας που προβάλλονται από την ελληνική κυβέρνηση και την εταιρία είναι πρόσκαιρες, ενώ αντίθετα η μόλυνση και η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι μόνιμες και μη αναστρέψιμες.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, συμπαραστεκόμαστε στον αγώνα των κατοίκων της περιοχής (και όχι μόνο) ενάντια στα σχέδια των Eldorado & Ελληνικός Χρυσός και της τρικομματικής κυβέρνησης και προτρέπουμε όλους τους Έλληνες να συμμετέχουν με κάθε τρόπο στον αγώνα αυτό.
Συλλογικότητες Λαμίας
