Η Ομιλία του βουλευτή Γιάννη Σαρακιώτη στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη χθεσινή συζήτηση του ν/σ του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού για την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης

Κύριοι Υπουργοί,

Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,

Μετά την υπερψήφιση, κατά τη χθεσινή συζήτηση στην Ολομέλεια, του σ/ν του Υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού για τις Δημόσιες συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, φέρεται σήμερα προς ψήφιση και το έτερο παράλληλο, συναφές και, εν πολλοίς, συμπληρωματικό νομοσχέδιο, ειδικά για την ανάθεση και εκτέλεση των συμβάσεων παραχώρησης.

Όπως αναπτύχθηκε και κατά την επεξεργασία του εν λόγω νομοσχεδίου στις αρμόδιες νομοπαρασκευαστικές επιτροπές σκοπός του είναι η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 2014/23/ΕΕ και η υιοθέτηση εθνικών ρυθμίσεων, εφαρμοστικών της Οδηγίας, προκειμένου να δημιουργηθεί  ένα ενιαίο και πλήρες νομοθετικό πλαίσιο για την ρύθμιση  της ανάθεσης και της εκτέλεσης των συμβάσεων παραχώρησης.

Κατ’ αρχάς όπως επισημάνθηκε και από την εισηγήτρια και τους συναρμόδιους Υπουργούς, μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεσμικό πλαίσιο, ούτε για τις παραχωρήσεις, ούτε για τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ήταν συνέχεια των δημοσίων έργων, περίπου, και για αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις ερχόταν και στη Βουλή για να κυρωθεί με νόμο. Δεν ήταν ακριβώς δημόσια έργα και μελέτες, δεν ήταν προμήθειες, ήταν κάτι ενδιάμεσο.

Επομένως, μόνο ως πραγματικά θετική μπορεί να χαρακτηρισθεί η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία της Κυβέρνησης για την ψήφιση ενός συνεκτικού νόμου, με ενιαίους συγκεκριμένους κανόνες για την ανάθεση και την εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης, συγκεκριμένο περιεχόμενο στα συμβατικά τεύχη, στα θέματα χρηματοδότησης, στην εργολαβία που δίνεται, πάντα, στις συμβάσεις παραχώρησης.

Μέχρι σήμερα η εξαίρεση των συμβάσεων παραχώρησης από το πεδίο εφαρμογής των ευρωπαϊκών οδηγιών, δημιουργούσε ανασφάλεια ως προς το νομικό καθεστώς που ρυθμίζει τις διαδικασίες ανάθεσης τους και άφηνε μεγάλο περιθώριο εκτίμησης στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών – μελών.

Ιδιαίτερα στη χώρα μας, η έλλειψη συγκεκριμένου νομοθετήματος, δημιούργησε ένα ευρύ στρεβλό πεδίο για την κύρωση συμβάσεων παραχώρησης, κάθε φορά στηριζόμενη σε διαφορετικούς νόμους. Το νέο αυτό νομοθέτημα στόχο έχει τη νομική θωράκιση των συμβάσεων αυτών, την επίλυση προβλημάτων που ανέκυπταν στο παρελθόν, την κατάρριψη της κατά περίπτωση εξειδίκευσης των όρων και διαδικασιών επιλογής του παραχωρησιούχου.

Αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης κατηγορίας συμβάσεων, που τις διαφοροποιούν ουσιωδώς από τις κλασικές δημόσιες συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, τόσο όσον αφορά την ανάθεση, όσο και την εκτέλεση, αλλά και κυρίως την χρηματοδότησή τους, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις περιορίζονται στη θέσπιση των βασικών κανόνων πλαισίου, που διέπουν την αποτελεσματική σύναψη και εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης.

Παράλληλα, εισάγονται ρυθμίσεις ουσιαστικού και δικονομικού πλαισίου που εξασφαλίζουν την γρήγορη και αποτελεσματική έννομη προστασία και επίλυση διαφορών στον τομέα των συμβάσεων παραχώρησης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες, αλλά και την πολυπλοκότητα τόσο των διαδικασιών ανάθεσης, όσο και των όρων του συμβατικού πλαισίου που διέπουν την εκτέλεσή τους.

Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η επιδίωξη των βασικών στόχων της νομοθετικής παρέμβασης, δηλαδή, η εισαγωγή σαφών και αποτελεσματικών ρυθμίσεων πλαισίου που κατοχυρώνουν στο μέγιστο βαθμό την διαφάνεια και την ίση μεταχείριση, αποτρέπουν διαδρομές συναλλαγής, προάγουν τον γνήσιο και ελεύθερο ανταγωνισμό, εξασφαλίζουν την επίτευξη της βέλτιστης σχέσης κόστους και ποιότητας και εγγυώνται με την αποτροπή και καταστολή φαινομένων διαφθοράς κατά την σύναψη και την εκτέλεση συμβάσεων αυτών.

Παράλληλα παρέχουν στις αναθέτουσες αρχές και τους αναθέτοντες φορείς την αναγκαία, πλην όμως ελεγχόμενη, ευελιξία για τον καθορισμό των όρων που διέπουν την ανάθεση και εκτέλεση της σύμβασης παραχώρησης, ανάλογα με τη φύση και την έκταση του αντικειμένου αυτής.

Πέραν των ρυθμίσεων της συγκεκριμένης Οδηγίας, το σχέδιο νόμου ενσωματώνει και ρυθμίσεις εθνικού δικαίου, που εισάγουν ρυθμίσεις συμπληρωματικές προς αυτές της Οδηγίας ή άλλα θέματα, που κρίθηκε αναγκαίο να καταχωρηθούν στο πλαίσιο του νόμου, με γνώμονα την επίτευξη των σκοπών του.

Τέλος, κατά την κατάρτιση του σχεδίου νόμου υπήρξε ειδική μέριμνα περιορισμού του αριθμού των κατ’ εξουσιοδότηση εκδιδόμενων κανονιστικών πράξεων, ώστε η έκδοση καμιάς εξ αυτών να μην αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή του νομού.

Οφείλω να σταθώ κι εγώ με τη σειρά μου στις κυριότερες καινοτομίες που εισάγει το συζητούμενο σήμερα σχέδιο νόμου που είναι απολύτως σαφές ποια είναι και η στόχευσή τους και τί αποσκοπούν να θεραπεύσουν.

Πρώτον, γίνεται σαφής αναλυτικός ορισμός της έννοιας του έργου, κατά τρόπο ώστε να μην απομένει καμία ασάφεια για το τι ακριβώς αποτελεί «παραχώρηση έργου», γεγονός που στο παρελθόν είχε δημιουργήσει πολλές στρεβλώσεις σχετικά με την ορθή εφαρμογή των εφαρμοστέων κανόνων

Δεύτερον, αποφεύγεται η παράβαση ή η καταστρατήγηση του νόμου σε περίπτωση μικτών συμβάσεων που περιλαμβάνουν και έργα. Σε περίπτωση που μια σύμβαση περιλαμβάνει και στοιχεία που συνιστούν έργο κατά την έννοια του παρόντος, το ισχύον νομικό καθεστώς καθορίζεται με βάση το κύριο αντικείμενο της σύμβασης. Σε περίπτωση αμφιβολιών για το εάν μια σύμβαση αφορά έργο ή υπηρεσία, γεγονός που προσδιορίζει διαφορετικούς τεχνικούς όρους και ελέγχους, αρμόδιο να αποφανθεί είναι το Τεχνικό Συμβούλιο Δημόσιων Έργων της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και  Δικτύων.

Τρίτον, η διαδικασία ανάθεσης σύμβασης παραχώρησης έργου  δεν μπορεί να ξεκινήσει χωρίς την προηγούμενη συντέλεση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων και ολοκλήρωσης των απαραίτητων ερευνών ή αρχαιολογικών εργασιών. Μην ξεχνάμε τα πόσα δισεκατομμύρια έχουν δοθεί από τότε που ο κ. Σουφλιάς ξεκίνησε τις περίφημες παραχωρήσεις μέχρι σήμερα …

Τέταρτον, για πρώτη φορά περιλαμβάνεται στα συμβατικά τεύχη ο αναλυτικός προϋπολογισμός του έργου παραχώρησης, ώστε να αντιμετωπιστούν προβλήματα στην αποτύπωση της κατάστασης στην εξέλιξη ενός έργου.  Εκτός από την περιγραφή του αντικειμένου του έργου, γίνεται πλέον σαφής αποτύπωση του αναλυτικού προϋπολογισμού των απαιτούμενων εργασιών.

Πέμπτον, για πρώτη φορά το χρηματοοικονομικό μοντέλο περιλαμβάνει κοινωνικούς δείκτες και κριτήρια βάσει των οικονομικών συνθηκών που ισχύουν στη χώρα, κατά το χρόνο διαμόρφωσής του, για την οικονομική ανάπτυξη και για την προστασία ευάλωτων και ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Δίνεται τέλος στη λογική που ίσχυε μέχρι σήμερα να γίνονται σημαντικά μεγάλης εμβέλειας έργα και να μην υπάρχει μια πρόβλεψη για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Να μην υπάρχει μια πρόβλεψη για τους μόνιμους κατοίκους, έστω και σε επίπεδο Καλλικρατικού Δήμου. Να μην υπάρχει μια πρόβλεψη για τους ανέργους. Τώρα αυτό θεσμοθετείται. Δεν ήταν δυνατόν να βασιζόμαστε πλέον σε κακέκτυπα μοντέλα κατασκευής και παραχώρησης λόγου χάριν αυτοκινητοδρόμων επί εποχής Σουφλιά. Σε περιόδους κρίσης όπου παρατηρείται μείωση κυκλοφοριακού φόρτου αυξάνουμε τα διόδια, άρα, οι αδύναμοι δεν μπορούν ποτέ να χρησιμοποιήσουν το δρόμο. Δεν ήταν πια ανεκτό να μην προβλέπονται άλλοι τρόποι, άλλα μεγέθη, μεταβλητές που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το Δημόσιο όπως είναι ο χρόνος της σύμβασης παραχώρησης, ώστε σε περιόδους κρίσης να μπορούν και οι αδύναμοι να χρησιμοποιούν αυτά τα έργα υποδομής. Στρεβλώσεις αυτού του τύπου τώρα αίρονται.

Λαμβάνοντας υπόψη τη συμβολή των συμβάσεων παραχώρησης στην ανάπτυξη στρατηγικής σημασίας υποδομών και υπηρεσιών, αλλά και στην προώθηση της καινοτομίας, το προτεινόμενο σχέδιο νόμου θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων και την μεταστροφή του αρνητικού οικονομικού κλίματος. Η ελληνική έννομη τάξη αποκτά πλέον ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο ενσωματώνει το ενωσιακό δίκαιο, το ενωσιακό κεκτημένο και ταυτόχρονα διασφαλίζεται στο μέγιστο το δημόσιο συμφέρον.

Για όλους τους παραπάνω λόγους επικροτώ κι εγώ την νομοθετική αυτή πρωτοβουλία της Κυβέρνησης.

Ευχαριστώ.