Οι Αφοι Λυμιέρ έκαναν την πρώτη δημόσια κινηματογραφική προβολή με στις 28 Δεκεμβρίου 1895 στο Grand Cafe στο Παρίσι. Γρήγορα η νέα εφεύρεση της κινούμενης εικόνας αγαπήθηκε από το πλατύ κοινό.  Η 7η  τέχνη έγινε ένας φτηνός, μαγικός τρόπος ψυχαγωγίας και συγκίνησης που εξελίχτηκε σε βιομηχανία του θεάματος αλλά και μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης για τους δημιουργούς των ταινιών.

Στην Ελλάδα, μέχρι το 1920,  κινηματογραφικές αίθουσες υπήρχαν μόνο στην Αθήνα κι αυτές ήταν ελάχιστες. Στην επαρχία οι ταινίες προβάλλονταν σε πανηγύρια, τοπικές εκδηλώσεις, σε πλατείες και  καφενεία.

Στη Λαμία σύμφωνα με μαρτυρία του   Νίκου Παρμενόπουλου (1897-1973) στο  ζαχαροπλαστείο ΑΣΤΟΡΙΑ στην πλατεία Πάρκου που διατηρούσε μέχρι το 1920 με το μεγαλύτερο αδελφό του  Λεωνίδα Παρμενόπουλο προβάλλονταν τακτικά στο κοινό της Λαμίας ταινίες από ειδικό συνεργείο  που έρχονταν  από Αθήνα. Η κινηματογραφική μηχανή ζεσταίνονταν με κάρβουνο.

Οι ταινίες που προβάλλονταν στο μαγαζί ήταν  κωμωδίες του βωβού κινηματογράφου με αστείες καταστάσεις,   καταδιώξεις και τουρτοπόλεμο επηρεασμένες από  το Αμερικανικό σινεμά,  ελληνικά επίκαιρα και  η δημοφιλής «Γκόλφω, η πρώτη  ελληνική ταινία μεγάλου μήκους.

Το ζαχαροπλαστείο αυτό έκλεισε  μετά την επιστράτευση του Νίκου Παρμενόπουλου για την εκστρατεία της Αγκυρας. Βρίσκονταν παραδίπλα από το  μετέπειτα  ζαχαροπλαστείο ΑΣΤΟΡΙΑ των Αφων Σκύλαρη που έχει κι αυτό σήμερα  κλείσει.  Ο αδελφός του Λεωνίδας  παλιός ζαχαροπλάστης συνέχισε  σε άλλο σημείο της πόλης το επάγγελμα του. Ο  Νίκος Παρμενόπουλος μετά τη Μικρασιατική καταστροφή ξενιτεύτηκε, επέστρεψε στη Λαμία λίγο πριν τον πόλεμο του 40 και άνοιξε καινούργιο μαγαζί στην οδό Καραϊσκάκη. Την οικογενειακή παραδοση συνέχισε ο γιος του Γιώργος (ζαχαροπλαστείο- φύλλο κρούστας) στο ίδιο κτίριο που  διατηρεί μέχρι σήμερα  και η  κόρη του Βενετία.

Ο  ελληνικός κινηματογράφος προπολεμικά

Η πρώτη κινηματογραφική προβολή σε ελληνικό έδαφος πραγματοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1896 στην Αθήνα, από τον Αλεξάντρ Προμιό, εκπρόσωπο των αδελφών Λυμιέρ. Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, τότε ακόμα υπό Οθωμανική κατοχή, ήρθαν σε επαφή με το νέο αυτό μέσο τον Ιούλιο του 1897, ενώ τον Ιούλιο του 1900 οργανώθηκαν στη Σύρο οι πρώτες τακτικές προβολές.

Οι πρώτες κινηματογραφικές λήψεις στον ελλαδικό χώρο θεωρούνται εκείνες που πραγματοποίησαν κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ο Βρετανός δημοσιογράφος Φρέντρικ Βίλλιερς και ο καινοτόμος Γάλλος κινηματογραφιστής Ζωρζ Μελιές. Ακολούθως, ο ουγγρικής καταγωγής Γιόζεφ Χεπ γύρισε  διάφορε ταινίες όλες με θέμα τη ζωή της βασιλικής οικογένειας.

Το 1910 ιδρύθηκε η Αθήνη, η πρώτη  ελληνική εταιρεία παραγωγής. Από αυτήν γυρίστηκαν οι μικρού μήκους κωμωδίες Κβο Βάντις Σπυριντιών (1911), Ο Σπυριντιών χαμαιλέων (1911), Ο Σπυριντιών μπέμπης (1911) και Οι δύο τυχεροί (1914), με πρωταγωνιστή τον Σπυρίδωνα Δημητρακόπουλο.

Το 1914 ο Κωνσταντίνος Μπαχατώρης γύρισε το κωμειδύλλιο Γκόλφω, που αποτελεί την πρώτη ελληνική μεγάλου μήκους ταινία που έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή στο ελληνικό κοινό τα βουκολικά δράματα.

 Στα πρώτα χρόνια του Μεσοπολέμου, μεγάλη εισπρακτική επιτυχία είχαν το μελόδραμα Της μοίρας τ’ αποπαίδι (1925) του Δήμου Βρατσάνου και οι σύντομες κωμωδίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο Μιχαήλ Μιχαήλ γνωστός ως ο «Έλληνας Τσάρλι Τσάπλιν» (Ο Γάμος του Μιχαήλ και της Κοντσέττας – 1923, Ο Μιχαήλ δεν έχει ψιλά – 1923, Το όνειρο του Μιχαήλ – 1923 κ.ά.).

Γενικά, το διάστημα μέχρι το 1926 θεωρείται μια μεταβατική περίοδος για το ελληνικό σινεμά, καθώς η εδαφική επέκταση του κράτους προσέφερε περισσότερες προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης για τους τομείς διανομής και προβολής.

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέκοψε την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου, αν και γυρίστηκαν σημαντικά ντοκιμαντέρ από τους Αχιλλέα Μαδρά, Γεώργιο Προκοπίου και Δημήτριο Γαζιάδη, με θέμα τον πόλεμο και την Μικρασιατική εκστρατεία. Σταδιακά, ωστόσο, η παραγωγή ολοένα και αυξανόταν και  έφτασε στο απόγειό της την επταετία 1927-1933, όταν δραστηριοποιήθηκαν πολλές εταιρείες παραγωγής (DAG Film, Άστρο Φιλμ, Ακροπόλ Φιλμ, Άγιαξ Φιλμ κ.ά.). Πρόκειται για την πιο παραγωγική περίοδο πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς παρουσιάστηκαν 32 ταινίες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι Έρως και κύματα (1927), η μεγαλύτερη έως τότε εμπορική επιτυχία Αστέρω (1929), Μαρία Πενταγιώτισσα (1929), Τα Γαλάζια Κεριά (1930), Η μπόρα (1930) και Κοινωνική σαπίλα (1932).

Το αριστούργημα της εποχής του βωβού ελληνικού κινηματογράφου θεωρείται η ταινία Δάφνις και Χλόη (1931), σε σκηνοθεσία του Ορέστη Λάσκου.Η ταινία αυτή χαρακτηρίζεται από αρκετές τεχνικές καινοτομίες και περιέχει την πρώτη σκηνή γυμνού στην ιστορία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.

Οι Αφοι Μανιάκη

Στις αρχές του 1900 εμφανίστηκαν και οι πρώτοι κινηματογραφιστές. ελληνικής καταγωγής. Επρόκειτο για τους Γιαννάκη και Μίλτο Μανάκη, οι οποίοι από το 1905 κατέγραφαν τη ζωή καθημερινών ανθρώπων από την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και σήμερα θεωρούνται πρωτοπόροι του σινεμά στα Βαλκάνια. Κατάγονται από την Αβδέλα Γρεβενών, ένα κεφαλοχώρι-βλαχοχώρι της Πίνδου

Προώθησαν τη νέα Τέχνη του Κινηματογράφου ανοίγοντας το δρόμο στους μεγάλους δημιουργούς των επόμενων δεκαετιών και αφήνοντας πίσω τους μοναδικά ιστορικά φωτογραφικά και κινηματογραφικά ντοκουμέντα των αρχών του 20ου αιώνα στα Βαλκάνια. Την πρώτη μεγάλη πόλη που επισκέφθηκαν ήταν η Κωνσταντινούπολη, το καλοκαίρι του 1905. Την ίδια χρονιά πήγαν στη Ρουμανία, στο Βουκουρέστι. Εκεί τους δόθηκε η ευκαιρία να παρευρεθούν στο γύρισμα μιας ταινίας και, με αυτό τον τρόπο, να μαγευτούν από τον κινηματογράφο. Οι Μανάκηδες γύρισαν το 1905, στο χωριό τους, την πρώτη κινηματογραφική ταινία στα Βαλκάνια τις περίφημες «υφάντρες». Πρωταγωνίστρια  ήταν η γιαγιά τους κυρά-Λουκία Μανάκη, ετών 117, που έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό. Το δεύτερο σε σειρά ντοκυμαντερ τους «το υπαίθριο σχολείο στην Πίνδο» αποτελεί μοναδικό τεκμήριο για την  ελληνική εκπαίδευση στην Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία και συμπληρώνει το πλούσιο σχετικό φωτογραφικό υλικό. Δύο άλλα κλασικά ντοκιμαντέρ των αδερφών Μανάκη  από την οικονομική και κοινωνική ζωή στην Μακεδονία τα χρόνια της Οθωμανοκρατίας είναι ο «βλάχικος γάμος» και η «εμποροπανήγυρις».  Με την κάμερά τους τύπου «Bioscop 300», αγορασμένη από το Λονδίνο το 1905 από το Γιάννη Μανάκη, αποθανάτισαν πολλά από τα πλέον συγκλονιστικά γεγονότα  του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου στα Βαλκάνια μεταξύ των οποίων το κίνημα των Νεότουρκων το 1908 και τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913. ατά την διάρκεια των δημιουργικών τους χρόνων οι αδελφοί Μανάκια έφτιαξαν ένα αρχείο με περισσότερες από 12.000 φωτογραφίες και 67 ταινίες μικρής διάρκειας συνολικού μήκους 1.500 μέτρων.Το αρχείο αυτό πουλήθηκε μετά από πολλές περιπέτειες – στο «Αρχείο της Μακεδονίας», ένα ίδρυμα της Δημοκρατίας των Σκοπίων, και στη συνέχεια πέρασαν στην ιδιοκτησία του Ιστορικού Αρχείου της Μπιτόλια.

φωτο οι Αφοι Μανιάκη

.Π.