Στις 2 ώρα Ελλάδας (και στη 1 ώρα Σουηδίας) ανακοινώθηκε και φέτος το πλέον ελκυστικό βραβείο λογοτεχνίας, το οποίο απονέμεται από το 1901 από τη Σουηδική Ακαδημία και που συγκεντρώνει κάθε χρόνο το ενδιαφέρον συγγραφέων, εκδοτών, ανθρώπων του βιβλίου, αναγνωστών και γραφείων στοιχημάτων σε όλο τον κόσμο.
Φετινή νικήτρια —που υπήρξε ένα από τα φαβορί— η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς (Святлана Аляксандраўна Алексіевіч) «για την πολυφωνική της γραφή, ένα μνημείο των δεινών και της γενναιότητας στην εποχή μας». Όπως διαβάζουμε στη biblionet, γεννήθηκε το 1948 στο Ivano-Frankovsk της Ουκρανίας και μεγάλωσε στη Λευκορωσία. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, ενώ έγραψε διηγήματα, θεατρικά έργα, σενάρια για ντοκιμαντέρ. Το κύριο έργο της, όμως, είναι τα βιβλία μαρτυριών που συγγράφει, προσδίδοντας νέα διάσταση στο γραμματολογικό είδος της λεγόμενης τεκμηριωτικής πεζογραφίας.
Η Αλεξίεβιτς είναι η δέκατη τέταρτη γυναίκα που βραβεύεται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Από τις 14 συγγραφείς, οι 7 βραβεύτηκαν τα τελευταία 22 χρόνια, από το 1993 (Τόνι Μόρισον) και εξής.
Τα βιβλία της περιγράφονται ως ένα λογοτεχνικό χρονικό της συναισθηματικής ιστορίας του Σοβιετικού και μετα-Σοβιετικού ανθρώπου. Στα χαρακτηριστικά της έργα περιλαμβάνονται πρωτοπρόσωπες περιγραφές του πολέμου με το Αφγανιστάν και προφορικές μεταγραφές της καταστροφής του Τσέρνομπιλ. Η ίδια περιγράφει το θέμα των έργων της ως εξής:
Αν κοιτάξουμε προς τα πίσω, στο σύνολο της ιστορίας μας, τόσο της σοβιετικής όσο και της μετα-σοβιετικής, βλέπουμε έναν τεράστιο κοινό τάφο και ένα λουτρό αίματος. Έναν αέναο διάλογο των δημίων και των θυμάτων. Τα ερωτήματα που στοιχειώνουν τη Ρωσία: τι πρέπει να γίνει και ποιος φταίει. Η επανάσταση, τα γκούλαγκ, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πόλεμος με το Αφγανιστάν (που οι σοβιετική εξουσία έκρυψε από τον ρωσικό λαό), η πτώση της μεγάλης αυτοκρατορίας, η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η ουτοπία, και τώρα μία πρόκληση κοσμικών διαστάσεων: το Τσέρνομπιλ – μια πρόκληση για όλα τα έμβια όντα στη γη. Αυτή είναι η ιστορία μας. Και αυτό είναι το θέμα των βιβλίων μου, αυτό είναι το μονοπάτι μου, οι κύκλοι μου στην κόλαση, από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Το πρώτο της βιβλίο, «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας» (1985), περιέχει μαρτυρίες γυναικών που πολέμησαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τελευταίοι Μάρτυρες», στο οποίο ενήλικοι ανακαλούν τις παιδικές τους αναμνήσεις από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το 1989, η Αλεξίεβιτς αποκάλυψε με το βιβλίο της «Οι Μολυβένιοι Στρατιώτες» τη σκληρή αλήθεια για τον δεκαετή «άγνωστο» πόλεμο των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν. Η έκδοση, απαγορευμένη επί πολλά χρόνια, προκάλεσε οξύτατες αντιδράσεις τόσο από στρατιωτικούς κύκλους όσο και από εκπροσώπους του παλαιού καθεστώτος, οι οποίες μάλιστα κατέληξαν σε δικαστική δίωξη της συγγραφέως. Το 1993 η Αλεξίεβιτς εξέδωσε το βιβλίο της «Γοητευμένοι από τον θάνατο», με θέμα τις αυτοκτονίες που σημειώθηκαν στην πρώην ΕΣΣΔ μετά την πτώση του κομμουνισμού, ενώ το 1996 κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Τσερνόμπιλ – Ένα χρονικό του μέλλοντος», που περιλαμβάνει μαρτυρίες για το πυρηνικό ατύχημα του 1986, τις οποίες συνέλεξε η συγγραφεύς περιπλανώμενη επί δύο χρόνια στην Απαγορευμένη Ζώνη, με κίνδυνο της υγείας της και της ζωής της.
Τα βιβλία της κυκλοφορούν μεταφρασμένα σε δεκάδες χώρες, όχι όμως και στην πατρίδα της, όπου η ίδια είναι στιγματισμένη ως αντικαθεστωτική. Από τον Οκτώβριο του 2000 ζει κάποιες περιόδους στην Ποντεντέρα, πόλη-άσυλο λογοτεχνών στην Τοσκάνη. Τα περισσότερα από τα βιβλία της διασκευάστηκαν για το θέατρο, τον κινηματογράφο ή την τηλεόραση ενώ η ίδια τιμήθηκε για τα έργα της με πλήθος διεθνών διακρίσεων, μεταξύ των οποίων το βραβείο της Ένωσης Συγγραφέων Σουηδίας, το βραβείο Αντρέι Σινιάφσκι, το ρωσικό βραβείο Θριάμβου, το Βραβείο Λειψίας «για αμοιβαία κατανόηση στην Ευρώπη -1998», το γαλλικό Βραβείο «Μάρτυρας του Κόσμου – 1999», το Βραβείο Χέρντερ και το Βραβείο Καλύτερου Πολιτικού Βιβλίου της Γερμανίας.
