Στις 2 Μαΐου 1945 τελείωσε η μάχη του Βερολίνου, η τελευταία επίθεση στο ευρωπαϊκό θέατρο επιχειρήσεων. Το τέλος της μάχης θα έβρισκε τον Αδόλφο Χίτλερ και πολλούς άλλους ναζί ηγέτες νεκρούς, την πόλη τελείως κατεστραμμένη και τον πληθυσμό της στο έλεος της πείνας και των επιδημιών, αφού οι βομβαρδισμένοι υπόνομοι είχαν μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα και, στο χάος που επικρατούσε, τα τρόφιμα και τα φάρμακα είχαν παντελώς εξαντληθεί.

Η κυρίως μάχη για την πόλη του Βερολίνου έλαβε χώρα από το μεσημέρι της 20/04 ως τις 6π.μ. της 2/05 και υπήρξε μια από τις φονικότερες της ανθρώπινης ιστορίας. Οι γερμανικές δυνάμεις που αμύνονταν μέσα στην πόλη αριθμούσαν τους 45 χιλ. άνδρες και προέρχονταν από υπολείμματα μεραρχιών της Βέρμαχτ και των Βάφεν Ες Ες, ηλικιωμένους εφέδρους των μονάδων πολιτοφυλακής, πυρήνες της χιτλερικής νεολαίας που απαρτίζονταν από παιδιά και εφήβους, ελάχιστα τεθωρακισμένα και καθόλου αεροπορία. Απέναντί τους είχαν περίπου 2,5 εκατ. Ρώσους και 80 χιλ. Πολωνούς, 7 χιλ. τεθωρακισμένα, 7,5 χιλ. αεροπλάνα και 45 χιλ. κανόνια και εκτοξευτές ρουκετών. Η μάχη ήταν εξαιρετικά άνιση και το Βερολίνο ήδη περικυκλωμένο, μετά την αποτυχία του γερμανικού στρατού να σταματήσει την εχθρική επίθεση στα περίχωρα. Έτσι, οι Γερμανοί στην ουσία προσπαθούσαν να καθυστερήσουν όσο μπορούσαν την πτώση, αφού οι δυνάμεις των Ρώσων ήταν συντριπτικά ανώτερες σε αριθμό και εξοπλισμό και η συμμαχική αεροπορία βομβάρδιζε καθημερινά την πόλη κάνοντας ακόμα πιο δύσκολο το έργο των αμυνομένων.

Οι σοβιετικές δυνάμεις προχωρούσαν αργά προς το κέντρο από τρεις κατευθύνσεις, αντιμετωπίζοντας σθεναρή αντίσταση, ακόμα και αντεπιθέσεις. Από τα νοτιοανατολικά, κατά μήκος της οδού Φρανκφούρτερ και στόχο την πλατεία Αλεξάντερ, από τα βόρεια με αντικειμενικό σκοπό το Ράιχσταγκ και από τα νότια με στόχο την πλατεία Ποτσντάμερ μέσω της λεωφόρου Σόνεν.

Τα σημεία στα οποία οι μάχες ήταν πραγματικά λυσσαλέες ήταν η γέφυρα Μόλτκε, το αρχηγείο της Γκεστάπο, το κτήριο του Ράιχσταγκ και το πάρκο Τιεργκάρτεν με τον τεθωρακισμένο αντιαεροπορικό πύργο του ζωολογικού κήπου, που κράτησε μέχρι την τελευταία μέρα των εχθροπραξιών. Τα στρατιωτικά τμήματα που πολέμησαν με τον περισσότερο φανατισμό ήταν οι μονάδες ξένων εθελοντών των Ες Ες. Γάλλοι, Νορβηγοί και Σουηδοί ήταν οι τελευταίοι υπερασπιστές του Τρίτου Ράιχ, ακόμα και όταν κάθε ελπίδα είχε πια χαθεί, προφανώς γιατί αυτοί οι άνδρες δεν είχαν πλέον πατρίδα και ήταν αποφασισμένοι να μην παραδοθούν στους Ρώσους.

Το πρωί της 30/05, στην πρωινή ενημέρωση, ο διοικητής του Βερολίνου στρατηγός Βάιντλινγκ ανέφερε στον Χίτλερ ότι οι αμυνόμενοι θα εξαντλούσαν τα πυρομαχικά τους μέσα στην ημέρα. Ο Χίτλερ του έδωσε την άδεια να σπάσει τον κλοιό και να διαφύγει με τα τμήματά του προς τα δυτικά. Αργότερα, ο ίδιος και η Εύα Μπράουν θα αυτοκτονούσαν ακολουθούμενοι από τον Γκέμπελς και τη γυναίκα του, αφού είχαν σκοτώσει προηγουμένως τα παιδιά τους.

Το βράδυ της πρώτης προς 2 Μαΐου ήταν η τελευταία ευκαιρία απόδρασης για τη φρουρά της πόλης. Από αυτούς που προσπάθησαν να διαφύγουν εκείνο το βράδυ, μόνο όσοι κατάφεραν να διασχίσουν τη γέφυρα Σαρλότενμπρικε και να φτάσουν στο Σπαντάου, ξέφυγαν από τον σοβιετικό κλοιό. Την επομένη όλα είχαν τελειώσει.
Παρά την απόλυτη υπεροπλία τους, οι επιτιθέμενοι είχαν 80 χιλ. νεκρούς και 280 χιλ. τραυματίες και πάνω από 2 χιλ. κατεστραμμένα τεθωρακισμένα. Για τους Γερμανούς οι απώλειες ξεπέρασαν τους 400 χιλ. νεκρούς και τραυματίες. Οι απώλειες του άμαχου πληθυσμού παραμένουν ακόμα και σήμερα άγνωστες.

Η σοβιετική διοίκηση, από την πρώτη μέρα της εκεχειρίας έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να ταΐσει τον πληθυσμό του Βερολίνου, αλλά το έργο ήταν πολύ δύσκολο και υπήρξαν προβλήματα εφοδιασμού και πρόσβασης των πολιτών στα σημεία διανομής τροφίμων. Τα κρούσματα βιασμών Γερμανίδων κάθε ηλικίας από μεθυσμένους και μη Ρώσους στρατιώτες έφτασαν το ασύλληπτο νούμερο των 100 χιλ. στο Βερολίνο, ενώ στο σύνολο της κατειλημμένης από τους Σοβιετικούς γερμανικής επικράτειας ξεπέρασαν το ενάμισι εκατομμύριο. Επίσης υπήρξαν περιστατικά που οι Ρώσοι έκλεβαν και σκότωναν χωρίς διάκριση πολίτες και μόνο μετά το καλοκαίρι του ’45 επιβλήθηκε μιας κάποιας μορφής πειθαρχία στα σοβιετικά στρατεύματα στη Γερμανία, μετά την παραδειγματική τιμωρία των παραβατών. Για τους κατοίκους του Βερολίνου, η μάχη της επιβίωσης σε καιρό ειρήνης θα ήταν το ίδιο σκληρή όσο και στον καιρό του πολέμου.

Το Μετάλλιο «για τη κατάληψη του Βερολίνου»  θεσπίστηκε στις 9 Ιουνίου 1945 από απόφαση του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ για να ικανοποιήσει την αίτηση της Λαϊκής Επιτροπής για την υπεράσπιση της Σοβιετικής Ένωσης. Σε περισσότερο από 1 εκατ. ανθρώπους που συμμετείχαν στην επιχείρηση έχει δοθεί μέχρι σήμερα.

Το «Λάβαρο της Νίκης» ( Знамя Победы, Znamya Pobedy) η σημαία που υψώθηκε στο Ράιχσταγκ

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

• Στρατιωτική Ιστορία -Σειρά Μεγάλες Μάχες, Βερολίνο 1945 η πτώση της χιτλερικής Γερμανίας, τεύχος 17, εκδόσεις Περισκόπιο
• Anthony Beevor, La chute de Berlin (αγγλ. πρωτότυπο Berlin: The Downfall)
• Ρεϊμόν Καρτιέ, Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τ. Β΄, Πάπυρος, Αθήνα, 1964 (μτφ. από τα Γαλλικά)
• Henri Michel, Histoire de la Seconde Guerre Mondiale, Paris, Omnibus, 2001