‘Σωτηρία για σένα και ξεχωριστή , Δεν υπάρχει (για ένα), πριν σωθούν αυτοί!’ (Κ. Βάρναλης)
Στην μετεμφυλιακή Ελλάδα το πολιτικό και κοινωνικό κίνημα που αναπτύχτηκε και απέκτησε ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια των Ιουλιανών τη δεκαετία του 60 διακόπηκε βίαια με την επιβολή της ξενοκίνητης στρατιωτικής δικτατορίας. Κορυφώθηκε ξανά στις αρχές της δεκαετίας του ’70 με την μαζικοποίηση του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος. Σημαντικό ρόλο στη κατεύθυνση αυτή έπαιξαν οι Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα, οι Τοπικοί Φοιτητικοί Σύλλογοι και νόμιμες συλλογικότητες που δημιουργήθηκαν εκείνη την εποχή, όπως η Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων (ΕΚΙΝ).
Οι Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα στις οποίες συμμετέχει η πρωτοπορία του φοιτητικού κινήματος χωρίς ιδεολογικούς αποκλεισμούς. Οι ΦΕΑ συνεδριάζουν παράνομα, ουσιαστικά χωρίς πολιτική καθοδήγηση καθώς οι περισσότερες αντιστασιακές οργανώσεις έχουν χτυπηθεί από την χούντα και αναλαμβάνουν το συντονισμό δράσης του φ.κ. Τη ίδια περίοδο δραστηριοποιούνται οι τοπικοί φοιτητικοί σύλλογοι που εκλέγουν δημοκρατικά Διοικητικά Συμβούλια και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο για τη ιδεολογική ζύμωση και το συντονισμό δράσης του αναπτυσσόμενου φοιτητικού κινήματος Οι φοιτητές προβάλλουν φοιτητικά αιτήματα, διεκδικούν ακαδημαϊκές ελευθερίες και έρχονται σε δυναμική αντιπαράθεση με τη χούντα.Το Γενάρη του 1973 στη κατάληψη της Νομικής που απέκτησε μαζικό και δυναμικό χαρακτήρα προβάλλεται το αίτημα για εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους και δημοκρατικές ελευθερίες. Στους φοιτητές συμπαραστέκονται οι Πανεπιστημιακοί και ο λαός. Το φοιτητικό κίνημα κορυφώθηκε με την αυθόρμητη εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο που συντέλεσε στην κατάρρευση της χούντας και έγινε ο καταλύτης των μετέπειτα εξελίξεων.
Πολλές αναλύσεις και ιστορικές αναδρομές του αντιδικατατορικού κινηματος επικεντρώνοντας στο φοιτητικό κινημα και την εξεγερση του Πολυτεχνείου ξεχνούν τη δράση των αντιστασιακών οργανώσεων και των πρωτοπόρων αγωνιστων της Δημοκρατίας οι οποίοι από τις πρώτες ημερες της επιβολής της στρατιωτικής δικτατορίας αντιστάθηκαν και αντιμετωπισαν με ηρωισμό τις διώξεις της χούντας. Σήμερα 38 χρόνια μετά με τα οραματά μας ακόμα ανεκπλήρωτα, τη «δημοκρατία» και τα δικαιωματα μας στο στόχαστρο αξίζει να θυμηθούμε την αυτοθυσία τους και να πιστεψουμε ξανά στη δύναμη της ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ και του ΑΓΩΝΑ για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΕΘΝΙΚΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ και ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ.
Από την αρχή η χούντα των συνταγματαρχών ήταν πολιτικά απομονωμένη και λαομίσητη γι αυτό προσπαθούσε να επιβληθεί με αστυνομικά, στρατιωτικά μέτρα, με διώξεις και εκτοπισμούς των δημοκρατών πολιτών στα ξερονήσια. Είναι γεγονός ότι η δικτατορία βρήκε την Αριστερά απροετοίμαστη να προβάλει μια ουσιαστική και οργανωμένη αντίσταση ενάντια στο καθεστώς της ‘Ελλάδας των Ελλήνων Χριστιανών’. Όμως, μετά το πρώτο σοκ από την επιβολή της χούντας παρ’ όλες τις δυσκολίες η Αντίσταση του λαού αρχίζει σιγά-σιγά να αναπτύσσεται.
Την πρωτοβουλία για την συγκρότηση των πρώτων αντιδικτατορικών οργανώσεων συγκρότησαν αγωνιστές της Αριστεράς και του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου που είχαν διαφύγει την σύλληψη. Στο εξωτερικό συγκροτήθηκαν αντιστασιακές οργανλωσεις από μετανάστες, φοιτητές, επιστήμονες και πολιτικούς πρόσφυγες. Οι αντιστασιακές οργανώσεις ανέπτυξαν αξιόλογη δράση σε Ελλάδα και εξωτερικό υιοθετώντας διάφορες μορφές πάλης όπως τρυκ, προκηρύξεις, μεγάφωνα, αυτοσχέδιες πορείες, συγκεντρώσεις, διακίνηση παράνομου τύπου και τοποθέτηση βομβών. Εκατοντάδες μέλη τους συνελήφθησαν, βασανίστηκαν πέρασαν από έκτακτα στρατοδικεία και φυλακίστηκαν από το καθεστώς της χούντας.
Οι Αντιδικτορικές οργανώσεις
Ένα γεγονός που επέδρασε αρνητικά στην ανάπτυξη της αντιδικτατορικής πάλης και το συντονισμό δράσης μεταξύ των διάφορων αντιστασιακών οργανώσεων ήταν η διάσπαση της κομμουνιστικής Αριστεράς το 1968, ένα χρόνο μετά την επιβολή της δικτατορίας. Από την ιστορική διάσπαση του ΚΚΕ στη 12η ολομέλεια στη Βουδαπέστη προέκυψαν δύο κύρια ρεύματα-κόμματα, το ‘ορθόδοξο’ μαρξιστικό-λενινιστικό και φιλοσοβιετικό ΚΚΕ και το ‘ανανεωτικό’ ΚΚΕ εσωτερικού που ήταν επηρεασμένο από τις ιδέες του ευρωκομουνισμού, καταδίκασε την επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία και αμφισβητούσε την Μόσχα.
Οι περισσότερο γνωστές αντιδικτατορικές οργανώσεις ήταν οι παρακάτω:
Το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ) το οποίο ιδρύθηκε αμέσως μετά το πραξικόπημα, από στελέχη της ΕΔΑ , της Νεολαίας Λαμπράκη και του ΚΚΕ που δεν είχαν συλληφθεί. Κυκλοφορούσε το αντιστασιακή εφημερίδα ‘Νέα Ελλάδα’. Στόχος του ήταν η ενότητα όλων των αντιστασιακών οργανώσεων αλλά δέχθηκε ένα σημαντικό πλήγμα στην ενότητά του μετά την διάσπαση του ΚΚΕ. Το ΠΑΜ Θεσσαλονίκης, συνέβαλε σημαντικά στην αντίσταση από τις πρώτες ώρες μετά την επιβολή της χούντας, πληρώνοντας βαρύτατο τίμημα καθώς δολοφονήθηκαν με άγρια βασανιστήρια ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, ο νεολαίος Γιάννης Χαλκίδης και ο αγωνιστής Βασίλης Μπεκροδημήτρης.
Το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) που ιδρύθηκε στη Σουηδία το Φεβρουάριο 1968 από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ανάμεσα στους αγωνιστές του ΠΑΚ ήταν ο Κ. Σημίτης. ο Κ. Λαλιώτης, ο Γ. Αλευράς, ο Γ. Χαραλαμπόπουλος, ο Ν. Βγενόπουλος, ο Μ. Κουτσόγιωργας, ο Γ. Παπαδημητρίου, ο Γ. Ανωμερίτης, ο Π. Κρητικός, η Χ. Μπαρμπαγιαννέρη, ο Ν. Φαρμάκης και πολλοί άλλοι.
Η Δημοκρατική Άμυνα που προήλθε κυρίως από στελέχη του «Ομίλου Παπαναστασίου» και από διανοούμενους του κεντρώου και αριστερού χώρου. Άρχισε να δραστηριοποιείται το Μάιο του 1967 και σύντομα αρχίζει να τοποθετεί βόμβες προσέχοντας να μην υπάρξουν αθώα θύματα. Ανάμεσα στα στελέχη του ήταν ο Σ. Καράγιωργας, ο Γ. Νοταράς, ο Κ. Σοφούλης, ο Α. Στάγκος, ο Σ. Παπασπηλιόπουλος , ο Γ.Α. Μαγκάκης, Σ. Χασαπίδης, Γ. Ιορδανίδης και Γ. Μυλωνάς, ο Χ. Πρωτοπαππάς, ο Ν. Κωνσταντόπουλος, ο Χ. Ντόλκας, ο Α. Μάνεσης και ο Π. Ζάννας.
Ο Ρήγας Φεραίος που ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 1967, ως Πανελλήνια Αντιδικτατορική Οργάνωση Σπουδαστών (ΠΑΟΣ) «Ρήγας Φεραίος», κυρίως από πρώην μέλη της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Είναι η πρώτη συγκροτημένη σπουδαστική οργάνωση με αγωνιστική προοπτική συσπείρωσης πλατιών μαζών. Εκδίδει το Θούριο ασταμάτητα μέχρι το 1970. Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 68 τοποθετήθηκε υπέρ του ΚΚΕ εσωτερικού και τον Ιούνιο του 1974 μετονομάστηκε σε Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΠΟΝ) «Ρήγας Φεραίος» και συνέχισε τη δράση της σαν νεολαία του ΚΚΕ εσωτερικού.
Η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ) ιδρύθηκε το Σεπτέμβρη του 1968 μετά την διάσπαση του ΚΚΕ σαν μαρξιστική- λενινιστική οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ. Τα πρώτα χρόνια παρουσιάζει σοβαρές οργανωτικές αδυναμίες. Το καλοκαίρι του 1972 μαζί με αριστερούς φοιτητές ιδρύει την Αντιδικτατορική Εθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδας (Αντι-ΕΦΕΕ) που παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και δράση του φοιτητικού κινήματος και εκδίδει την παράνομη ‘Πανσπουδαστική’ που μετέφερε το σάλπισμα του αντιδικτατορικού αγώνα μέσα στα Πανεπιστήμια.
Άλλες αντιστασιακές οργανώσεις με αξιόλογη δράση ήταν η ΕΔΗΚ, ο Εθνικός Αντιδικτατορικός Στρατός (ΑΣ), Εθνικό Αντιδικτατορικό Συμβούλιο (ΕΑΣ), ΑΕΜ Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο, ΔΕΑ, ΔΕΚΑ, ΕΚΔΑ, ΚΟΑ, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Ελεύθεροι Έλληνες, Ελληνική Αντίσταση, Φιλική Εταιρεία, Αγροτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο, Θρύλος, Σπουδαστική Πάλη και πολλές άλλες.
Ακόμη υπήρξε και μεγάλος αριθμός αγωνιστών, οι οποίοι προχώρησαν από μόνοι τους σε πράξεις διαμαρτυρίας κατά του χουντικού καθεστώτος. Ο Αλέκος Παναγούλης, σύμβολο της αντιδικτατορικής αντίστασης, σχεδιάζει την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου την 13 Αυγολυστου 68 κοντά στη Βάρκιζα αλλά αποτυγχάνει, συλλαμβάνεται και βασανίζεται άγρια από τη χούντα. Ο 22χρονος φοιτητής από την Κέρκυρα Κώστας Γεωργάκης διαμαρτυρήθηκε με την αυτοπυρπόλησή του για την δικτατορία στην Ελλάδα στις 17 Σεπτέμβρη στη Γένοβα της Ιταλίας.
Θέλει αρετή και τόλμη η Ελευθερία!
Χαρά Παρμενοπούλου
