Ένα οδοιπορικό στα απόρρητα της ιστορίας της ΕΣΣΔ, έκανε ο φωτογράφος Nadav Kander που ταξίδεψε στις στέπες του Καζακστάν για να δει από κοντά τις «κλειστές πόλεις» των άλλοτε σοβιετικών περιοχών πυρηνικών δοκιμών.
Το δίκτυο των πόλεων παρέμενε μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα, μέχρι που το πανταχού παρόν – που τα πάντα βλέπει – Google Earth τις ανακαλύψει.
Πρώτος προορισμός του φωτογράφου, η πόλη Kurchatov , που φέρει το όνομα του φυσικού που ανέπτυξε την πρώτη ατομική βόμβα για την ΕΣΣΔ. Στην πύλη βρήκε έναν φρουρό. Με τη βοήθεια μιας επαφής από την περιοχή, ο Kander κατάφερε να μπει στην πόλη. Κατέλυσε στον μοναδικό ξενώνα της περιοχής και ξεκίνησε να φωτογραφίζει τις στοιχειωμένες σοβιετικές εγκαταστάσεις. Τα παράξενα όμορφα αλλά απόκοσμα τοπία αποτυπώνουν τη μυστικότητα μιας εποχής για την οποία όσα χρόνια και να περάσουν πάντα τα όσα θα είναι γνωστά… θα είναι λίγα.
Η ερευνητική περιοχή του Semipalatinsk, γνωστή και ως το «Πολύγωνο», λίγο έξω από το Kurchatov ήταν η πρώτη περιοχή πυρηνικών δοκιμών της Σοβιετικής Ένωσης. Περισσότερα από 450 δοκιμές διεξήχθησαν εκεί μεταξύ 1949 και 1989, όλες τους εντός του εύρους της τότε κατοικημένης περιοχής της πόλης.
Άλλωστε μέχρι το 1991 που οι εγκαταστάσεις κατέρρευσαν μαζί με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, υπήρχε ελάχιστη επίσημη αναγνώριση για τις επιπτώσεις των πειραμάτων στους ανθρώπους αλλά και το περιβάλλον της περιοχής.
Μόλις μεταξύ 1996 και 2012, μια ομάδα των Ρώσων, Καζάκων, και Αμερικανών επιστημόνων εργάστηκαν από κοινού για να απομακρύνουν τα υπολείμματα πλουτωνίου από την περιοχή. Ο Kander κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης φορούσε ειδική στολή προκειμένου να μην εκτεθεί σε ραδιενέργεια.
Στις φωτογραφίες του Kander, οι σοβιετικές υποδομές, ισορροπούν μεταξύ ενός μονότονου εδάφους και ενός επιβλητικού ουρανού, δίνοντας τους αέρα αρχαίων μνημείων. Αυτός που τις βλέπει χάνεται στο χώρο και στο χρόνο, όπως άλλωστε γίνεται και στην πραγματικότητα στις στέπες αυτές κοντά στα σύνορα με τη Σιβηρία.
«Πρόκειται στην πραγματικότητα για τη μέση του πουθενά», λέει ο Κάντερ. Το μέρος ήταν άλλωστε άγνωστο στο ευρύ κοινό μέχρι που το Google Earth και οι δορυφόροι, κατέστησαν αδύνατο σε οποιαδήποτε κυβέρνηση να κρύψει πια πόλεις από τον χάρτη.
