Ψηφίστηκε από την ολομέλεια της Βουλής με τις ψήφους της κυβερνητικής πλειοψηφίας το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών που καταργεί την απλή αναλογική στην Τοπική Αυτοδιοίκηση .
Έτσι, ανοίγει ο δρόμος προκειμένου να εκλέγονται από τον πρώτο γύρο με 43% συν μία ψήφο, οι δήμαρχοι και περιφερειάρχες της χώρας.
Το νομοσχέδιο καταψήφισε σύσσωμη η αντιπολίτευση, πλην μίας τροπολογίας ευρύτερης αποδοχής που εμποδίζει στα καταδικασμένα μέλη της Χρυσής Αυγής να κατέβουν στις επόμενες εκλογές με δικά τους κόμματα (π.χ. περίπτωση Ηλία Κασιδιάρη).
Υπέρ της τροπολογίας τάχθηκαν ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, Κίνημα Αλλαγής και Ελληνική Λύση, ενώ καταψήφισαν ΚΚΕ και ΜέΡΑ25, σύμφωνα με το ΑΜΠΕ.
Η αξιωματική αντιπολίτευση καταγγέλλει την κυβέρνηση για υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών με στόχο να παρατείνει τον χρόνο ζωής της. «Φτιάχνετε πλασματικές πλειοψηφίες και καταργείτε την αντιπολίτευση», τόνισε η Ολγα Γεροβασίλη. «Δεν πρόκειται περί κυβερνησιμότητας, πρόκειται περί χειραγώγησης της κυβέρνησης πάνω στην Τοπική Αυτοδιοίκηση», συμπλήρωσε ο Νίκος Βούτσης.
Το ΜέΡΑ25 καταγγέλλει ότι το νομοσχέδιο για τους ΟΤΑ που ψηφίζεται σήμερα από τη Βουλή, «εισάγει ένα πλέγμα διατάξεων που, στο όνομα της “κυβερνησιμότητας”, παραβιάζουν βασικές αρχές του Συντάγματος, καταργώντας την απλή αναλογική και αποσιωπώντας τις πραγματικές συνέπειες και στοχεύσεις του».
«Με το σημερινό σύστημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να κυβερνήσει ο δήμαρχος της πλειοψηφίας, ενώ με το αυριανό σύστημα της κυβέρνησης καθίσταται παντοδύναμος ο δήμαρχος της μειοψηφίας», σημείωσε ο Γιώργος Καμίνης (ΚΙΝ.ΑΛΛ.), επιμένοντας στο 50% συν ένα για εκλογή από την πρώτη Κυριακή, ενώ η επικεφαλής του κόμματος παρεμβαίνοντας στη συζήτηση υποστήριξε ότι το κόμμα της λέει «όχι» στην απλή αναλογική που οδηγεί σε παζάρια αλλά και όχι στην παραποίηση της λαϊκής ψήφου, που επιδιώκει η κυβέρνηση. «Πρέπει να συνδυαστούν δημοκρατία και κυβερνησιμότητα», ανέφερε και επέκρινε την κυβέρνηση για έλεγχο των αιρετών και απόπειρα να τους υποτάξει στο βαθύ πελατειακό κράτος.
Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελεί μία από τις πρώτες «ρυθμίσεις» με την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας στην κυβέρνηση και επί της ουσίας γυρίζει την τοπική αυτοδιοίκηση αρκετές δεκαετίες πίσω, βάζοντας ταφόπλακα στην όποια απλή αναλογική διασφάλιζε το προηγούμενο νομοθέτημα, του υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ, Πάνου Σκουρλέτη. Παντοδύναμος τοπικός άρχοντας καθίσταται ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης πλέον με 43% συν μία ψήφο εξασφαλίζοντας τα τρία πέμπτα του συμβουλίου, ενώ αντιδημοκρατικός κόφτης είναι εν γένει το νομοσχέδιο για τις μικρές παρατάξεις της αντιπολίτευσης.
Τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου
Καταργείται η απλή αναλογική. Εξασφαλίζεται εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, με όριο εκλογής το 43%. Εάν ο πρώτος συνδυασμός λάβει ποσοστό έως και 60%, εκλέγει τα 3/5 των εδρών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου, ενώ για άνω του 60%, οι έδρες κάθε συνδυασμού κατανέμονται αναλογικά.
Τίθεται πλαφόν εισόδου στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια το 3%, όπως ισχύει και στις βουλευτικές εκλογές. Επανέρχεται η 5ετής θητεία, όπως προβλεπόταν από το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και ίσχυσε στις εκλογές του 2014, αλλά είχε καταργηθεί με το πρόγραμμα «Κλεισθένης» της προηγούμενης κυβέρνησης.
Ο α΄ γύρος των εκλογών καθιερώνεται για τη δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου του πέμπτου έτους κάθε αυτοδιοικητικής περιόδου και ο β΄ γύρος την επόμενη Κυριακή, ενώ η θητεία των νέων αρχών θα ξεκινάει από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους των εκλογών. Έτσι, οι επόμενες δημοτικές – περιφερειακές εκλογές θα διεξαχθούν στις 8 και 15 Οκτωβρίου 2023 και οι αιρετοί θα πιάσουν δουλειά την 1η Ιανουαρίου 2024.
Αντίστοιχα σε Περιφέρειες με πληθυσμό έως 300.000, το περιφερειακό συμβούλιο θα έχει 31 μέλη (από 41), από 300.001 – 800.000 41 μέλη (από 51), από 800.000 και άνω 51 μέλη (από 71), ενώ το περιφερειακό συμβούλιο της Περιφέρειας Αττικής θα αποτελείται από 71 μέλη, δηλαδή 30 μέλη λιγότερα σε σχέση με σήμερα. Ο εκλεγμένος περιφερειάρχης, κατά τη διάρκεια της θητείας του, τελεί σε αναστολή της επαγγελματικής του δραστηριότητας.
Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στην δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, έφεραν αλλαγές σχετικά με τις δημοτικές κοινότητες, όπως μετονομάζονται τα δημοτικά διαμερίσματα. Όσες από αυτές έχουν πληθυσμό έως 300 κατοίκους θα διοικούνται από τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας (προέδρος εκλέγεται ο υποψήφιος -ανεξαρτήτως συνδυασμού- που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς στον α΄ γύρο). Κάθε συνδυασμός μπορεί να έχει πάνω από έναν υποψήφιο πρόεδρο. Για τις δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων καταργείται η ξεχωριστή κάλπη, που ίσχυσε στις τελευταίες δημοτικές εκλογές και καθιερώνεται ξανά το ενιαίο ψηφοδέλτιο, στο οποίο θα περιλαμβάνονται οι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι και οι σύμβουλοι δημοτικών κοινοτήτων. Ο πρόεδρος και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας θα αποτελείται κατά τα 3/5 από τον συνδυασμό του δημάρχου και τα 2/5 από τους επιλαχόντες συνδυασμούς. Επίσης, το υπουργείο πήρε πίσω τελικά την κατάργηση των συμβουλίων δημοτικών κοινοτήτων στους δήμους της Περιφέρειας Αττικής, ενώ επίσης διατηρείται η δυνατότητα εκλογής και στις δημοτικές κοινότητες της έδρας των δήμων.
Η υποβολή των υποψηφιοτήτων γίνεται μόνο μέσω συνδυασμών και με δήλωση που υποβάλλεται στην ηλεκτρονική πύλη gov.gr, κατ’ επιλογή του υποψηφίου με το πατρώνυμο ή το μητρώνυμό του. Τίθεται ως καταληκτική ημερομηνία η 31η Αυγούστου του έτους των εκλογών, για την κατάρτιση και δήλωση των συνδυασμών, και η 10η Σεπτεμβρίου για την ανακήρυξη αυτών από το αρμόδιο δικαστήριο, ώστε να υπάρχει πλήρης έλεγχος των εκλογικών δαπανών και οι υποψήφιοι να είναι εγκαίρως γνωστοί στο εκλογικό σώμα.
Αυξάνεται το ηλεκτρονικό παράβολο που κατατίθεται από κάθε υποψήφιο δημοτικό σύμβουλο, από 50 σε 80 ευρώ, για τον υποψήφιο σύμβουλο δημοτικής κοινότητας από 10 σε 50 ευρώ, για τον υποψήφιο περιφερειάρχη από 200 σε 500 ευρώ και για κάθε υποψήφιο περιφερειακό σύμβουλο από 50 σε 100 ευρώ.
Ο μέγιστος αριθμός των υποψηφίων δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων σε κάθε ψηφοδέλτιο διαμορφώνεται στο 150% του αριθμού των εδρών κάθε εκλογικής Περιφέρειας (από 30% που ίσχυσε στις τελευταίες εκλογές), ενώ παραμένει στο 40% η υποχρεωτική εκπροσώπηση από κάθε φύλο.
