H Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου (νόμος 4387/2016) και δημοσίευσε 5 αποφάσεις που αφορούν το νόμο αυτό και ειδικότερα τον ΕΦΚΑ, τις συντάξεις και τα μπλοκάκια.
Η ισχύς των αποφάσεων του ΣτΕ όμως δεν έχουν αναδρομική εφαρμογή για να μην επιβαρυνθεί το δημοσιονομικό της χώρας, καθώς ισχύουν από σήμερα βάζοντας έτσι φρένο στις διεκδικήσεις των συνταξιούχων για αναδρομικά.
Κατά πλειοψηφία το δικαστήριο έκρινε συνταγματικό τον ενιαίο ασφαλιστικό φορέα και την υπαγωγή σε αυτόν του συνόλου των ασφαλισμένων, εργαζομένων και συνταξιούχων. Ειδικότερα, έκρινε ότι είναι σύμφωνος με το σύνταγμα, την αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας η δημιουργία ενός φορέα για όλους με το σκεπτικό ότι αντιμετωπίζουν τους ίδιους ασφαλιστικούς κίνδυνους ( γήρας, ασθένειες, θάνατος).
Το δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές των δημοσίων υπαλλήλων που είχαν ζητήσει να μείνει εκτός ΕΦΚΑ λόγω της ειδικής σχέσης που έχουν με το κράτος.
Παράλληλα το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο (πρόεδρος η αντιπρόεδρος του ΣτΕ Μαίρη Σάρπ) έκρινε συνταγματική τη διάταξη που ορίζει ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων την 31η Δεκεμβρίου του 2014. Ωστόσο, η Ολομέλεια έκρινε αντισυνταγματικές άλλες βασικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου ( 4387 του 2016) γα το ασφαλιστικό, όπως είναι ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες σε σύγκριση με τους μισθωτούς.
Δηλαδή, έκρινε αντισυνταγματικό το όριο του 20% των εισφορών που προέβλεπε ο λεγόμενος νόμος Κατρούγκαλου, ενώ για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% διότι το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη.
Εκ των πραγμάτων είναι αναγκαίο να γίνουν άμεσες νέες νομοθετικές παρεμβάσεις στον ασφαλιστικό τομέα, καθώς η απόφαση αφορά 2.750.000 συνταξιούχους οι οποίοι έχουν υποστεί συνεχείς περικοπές των συντάξεων τους. Η Ολομέλεια αποφαίνεται ότι το κράτος εγγυάται τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος σε περίπτωση προβλήματος και ανάγκης.
Ειδικότερα:
- ΕΦΚΑ
Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε κατά πλειοψηφία συνταγματικό τον ενιαίο ασφαλιστικό φορέα ΕΦΚΑ και την υπαγωγή σε αυτόν του συνόλου των ασφαλισμένων, εργαζομένων και συνταξιούχων. Έκρινε ότι είναι σύμφωνος με τις συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας,η δημιουργία ενός φορέα για όλους με το σκεπτικό ότι αντιμετωπίζουν τους ίδιους ασφαλιστικούς κινδύνους (γήρας, ασθένειες, θάνατος). Ετσι, το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές των δημοσίων υπαλλήλων που είχαν ζητήσει να μείνουν εκτός ΕΦΚΑ
- Αυτοαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, μπλοκάκια, κ.λπ.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον τρόπο υπολογισμού των εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες (μπλοκάκια) σε σύγκριση με τους μισθωτούς απασχολούμενους. Δηλαδή έκρινε αντισυνταγματικό το όριο του 20% των εισφορών που προέβλεπε ο νόμος Κατρούγκαλου, ενώ για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% και το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη. Διευκρινίζεται, ότι το ποσοστό του 20% για τους αυτοαπασχολούμενους έχει ήδη μειωθεί με νεότερο νομοθετικό πλαίσιο. Σύμφωνα το ΣτΕ η διάταξη αυτή κρίθηκε αντισυνταγματική διότι προσβάλλει την συνταγματική αρχή της ισότητας.
- Επανυπολογισμός συντάξεων
Το ΣτΕ έκρινε συνταγματικό κατά οριακή πλειοψηφία 13 υπέρ έναντι 12 ψήφων τη διάταξη που ορίζει ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων την 31η Δεκεμβρίου του 2014. Επίσης, έκρινε ότι στον νόμο Κατρούγκαλου υπάγονται όλοι και οι παλιοί και οι μελλοντικοί απασχολούμενοι. Ανεξάρτητα από το πότε ξεκίνησαν να εργάζονται. Δηλαδή δεν υπάρχουν πλέον ασφαλισμένοι πολλών ταχυτήτων. Αυτό κρίθηκε στη λογική ότι όλοι πρέπει να επωμιστούν το βάρος για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών και λοιπά.
H μειοψηφία στο θέμα αυτό που ήταν οριακή εξέφρασε την άποψη ότι η διάταξη αυτή αποσκοπεί στην επίτευξη δημοσιονομικών στόχων.
- Αναλογιστικές μελέτες
Κατά πλειοψηφία το ΣτΕ έκρινε συνταγματικές τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου σε ότι αφορά τις κύριες συντάξεις διότι είχαν προηγηθεί αναλογιστικές μελέτες. Ειδικότερα είχε γίνει αναλογιστική μελέτη από την αρμόδια Αρχή και επίσης είχε υπάρξει και έγγραφο που πιστοποιούσε τη σοβαρότητά της από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας.
- Στις επικουρικές συντάξεις δεν υπάρχει μελέτη
Αντίθετα για τις επικουρικές συντάξεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι σχετικές διατάξεις η πολιτεία οφείλει άμεσα να νομοθετήσει εκ νέου.
Κατά συνέπεια κρίνονται αντισυνταγματικές και ακυρώνονται οι αποφάσεις για τις επικουρικές και για τις παλιές και μελλοντικές.
- Υπολογισμός επικουρικών συντάξεων
Παράλληλα, οι σύμβουλοι Επικρατείας έκριναν κατά πλειοψηφία αντισυνταγματική τη διάταξη για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων ειδικότερα κρίθηκε αντισυνταγματική η περικοπή των επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ, καθώς αντίκεινται στην συνταγματική αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας.
Συγκεκριμένα, τα 1.300 ευρώ υπολογίζονται ως μικτά. Δηλαδή κύρια σύνταξη, επικουρική, εισφορά αλληλεγγύης, προ φόρων και λοιπά.
- Αναπλήρωση συντάξεων
Ακόμη το ΣτΕ έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματικό το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων κυρίως για τις μεγάλες συντάξεις και τους συνταξιούχους που έχουν πολλά χρόνια εργαστεί, ειδικότερα το ανώτατο πλαφόν αναπλήρωσης 46,8% για 42 χρόνια ασφάλισης. Επίσης, κρίθηκε ότι το κράτος εγγυάται τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος σε περίπτωση προβλήματος και ανάγκης.
Οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ ζητούσαν να ακυρωθεί ως αντίθετος στο Σύνταγμα, στο πρώτο πρόσθετο πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του ΟΗΕ, όπως και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο ο ασφαλιστικός νόμος 4387/2016, όσο και σχετικές αποφάσεις του υπουργού Εργασίας.
