Ο ένας στους τέσσερις σπουδαστές ΙΕΚ επιλέγει να επιστρέψει στα έδρανα έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του σε κάποιο ΑΕΙ. Ακόμη και κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου έχουν πάρει αυτό τον δρόμο.
Το ποσοστό των σπουδαστών ΙΕΚ με προηγούμενο πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σχεδόν πενταπλασιάστηκε την τελευταία οκταετία της οικονομικής κρίσης. Ο λόγος, προφανής: Το πτυχίο ΑΕΙ δεν τους προσέφερε δουλειά, όπως ονειρεύονταν. Ετσι επιλέγουν μια ειδικότητα σε δημόσιο ΙΕΚ, κατά κύριο λόγο σχετική με το πτυχίο ΑΕΙ που κατέχουν. Τα ΙΕΚ παρέχουν υπηρεσίες αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης, με περίπου εκατό ειδικότητες. Την εκπαιδευτική περίοδο 2019-2020 το σύνολο των καταρτιζομένων στα δημόσια ΙΕΚ ήταν 30.539 και στα ιδιωτικά, 36.643.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ για την επαγγελματική κατάρτιση και απασχόληση, το 2020 το 23,9% των σπουδαστών στα ΙΕΚ ήταν απόφοιτοι πανεπιστημίου (9,9%) ή ΤΕΙ (9,2%), ενώ το 4,8% ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου. Οι υπόλοιποι ήταν απόφοιτοι λυκείου (46,4%), ΤΕΕ (11,5%) και ΙΕΚ (18%).
Μάλιστα, η στροφή των πτυχιούχων ΑΕΙ προς τα ΙΕΚ είναι εντυπωσιακή την τελευταία οκταετία της οικονομικής κρίσης. Χαρακτηριστικά, το 2012 το ποσοστό των αποφοίτων ΑΕΙ που σπούδαζαν σε ΙΕΚ ήταν 5,2%. Σύμφωνα με την έρευνα (υπογράφεται από τον Χρήστο Γούλα, διευθυντή ΙΝΕ και ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ, και τον Νίκο Φωτόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή του Παν. Πελοποννήσου και επιστημονικό συνεργάτη του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ), στα ΙΕΚ σπουδάζουν άνεργοι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που επιλέγουν να ειδικευτούν είτε σε σχετικό με τις σπουδές τους αντικείμενο με σκοπό την ένταξή τους στην αγορά εργασίας (για παράδειγμα, οι χημικοί μηχανικοί ως βοηθοί φαρμακείου ή οι ιστορικοί – αρχαιολόγοι ως φύλακες μουσείων και αρχαιολογικών χώρων) είτε σε ένα ευρύτερο πεδίο ενδιαφέροντος (προσωπικό – επαγγελματικό).
Αλλαγή καριέρας
Επίσης, μεταξύ των σπουδαστών είναι εργαζόμενοι, ανεξαρτήτως επιπέδου εκπαίδευσης (λύκειο, τριτοβάθμια), που είτε θέλουν να εξειδικευτούν με σκοπό την επαγγελματική εξέλιξη στην παρούσα απασχόλησή τους (και ίσως αύξηση αμοιβής) είτε επιθυμούν αλλαγή καριέρας προς εντελώς διαφορετικό αντικείμενο.
Τέλος, αναφέρθηκαν και περιπτώσεις όπως συνταξιούχοι που επιθυμούν την προσωπική εξέλιξη και τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους, καθώς και νέοι που κίνητρό τους για την εγγραφή στο ΙΕΚ ήταν η αναβολή κατάταξης στον στρατό.
Το υπουργείο Παιδείας στοχεύει στην αναβάθμιση των ΙΕΚ, ενώ στο υπό διαβούλευση ν/σ υπάρχει ρύθμιση βάσει της οποίας οι υποψήφιοι των Πανελλαδικών Εξετάσεων μπορούν για πρώτη φορά, εκτός από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, να διεκδικήσουν μια θέση σε δημόσιο ΙΕΚ με την υποβολή παράλληλου μηχανογραφικού δελτίου.
Τα ευρήματα
■ Σε ό,τι αφορά την τρέχουσα θέση απασχόλησης, η σύγκριση των ευρημάτων της έρευνας του 2020 με την αντίστοιχη του 2012 δηλώνει μια βελτίωση ως προς τη δυνατότητα των αποφοίτων ΙΕΚ να απομακρύνονται από την ανεργία. Η εικόνα την ημέρα της έρευνας δείχνει ότι αυτοί που δηλώνουν άνεργοι ή σε αναζήτηση εργασίας μειώθηκαν στο 42% έναντι 59% το 2012.
Η βελτίωση αποτυπώνεται και στο ερώτημα εάν οι απόφοιτοι έψαξαν και βρήκαν εργασία 6 μήνες μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Το 33,6% απαντά θετικά, έναντι 21,8% των θετικών απαντήσεων το 2012, ενώ και το ποσοστό όσων αναζήτησαν αλλά δεν βρήκαν εργασία μειώθηκε από το 21,2% στο 49,8%.
■ Ως προς το είδος της σύμβασης, φαίνεται ότι η ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας συνδέεται κυρίως με συμβόλαια ορισμένου χρόνου (56,2% έναντι 40,6%), ενώ η διάρκειά τους είναι μικρότερη (μόλις το 10,9% εργάζεται πάνω από 2 έτη, έναντι ποσοστού 20,5% το 2012).
■ Στους τρόπους εύρεσης εργασίας, ο μεγάλος χαμένος παραμένει ο ΟΑΕΔ, ο οποίος με σταθερό ρυθμό εξαφανίζεται από την εικόνα ως δημόσια υπηρεσία εύρεσης εργασίας (μόλις το 4,2% δηλώνει ότι βρήκε εργασία μέσω του Οργανισμού έναντι 5,9% το 2012). Επίσης στενεύει και ο δρόμος ανεύρεσης εργασίας μέσω γνωστών, φίλων και συγγενών (στο 37% από το 46,9%), ενώ αυξάνεται ο ρόλος «υποβολής βιογραφικού ατομικά» (στο 20,7% από 15,09%) καθώς και μέσω συμμετοχής σε διαγωνισμό του Δημοσίου (17,1% έναντι 4,1%).
■ Ως προς την αξιολόγηση των προγραμμάτων των ΙΕΚ, οι σπουδαστές θεωρούν ότι αυτά έχουν μεγαλύτερη συνάφεια με το αντικείμενο της πρώτης εργασίας (41% το 2020 έναντι 31% το 2012).
■ Εκείνοι που δεν βρήκαν εργασία μέσα στο πρώτο εξάμηνο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών προτάσσουν ως βασικές αιτίες την οικονομική κρίση (68% έναντι 72,9% το 2012), την έλλειψη εργασιακής εμπειρίας (58% έναντι 40,8%) καθώς και την έλλειψη γνωριμίας με τους εργοδότες και την αναποτελεσματική παρέμβαση του ΟΑΕΔ (51,7% έναντι 38%).
■ Και ποια είναι τα ζητούμενα από την εργασία που αναζητούν; Το πιο επιθυμητό χαρακτηριστικό είναι αυτό της κοινωνικής ασφάλισης. Παραμένει ακόμη πιο ψηλά στις προτεραιότητες (90,9% στις απαντήσεις του 2020 σε σύγκριση με το 87% στις απαντήσεις του 2012), ενώ έπονται η ανταπόκριση της εργασίας στα προσόντα και οι ικανοποιητικές αποδοχές.
Ομως, άλλο η επιθυμία κι άλλο η πραγματικότητα, αφού το 73,4% των ερωτηθέντων δηλώνει πρόθυμο να αποδεχτεί εργασία ακόμη κι αν αυτή δεν πληροί τα επιθυμητά χαρακτηριστικά. Το ποσοστό ήταν υψηλότερο το 2012 (81,9%).
■ Παρ’ όλα αυτά, οι απόφοιτοι των ΙΕΚ, αν και -κατά δήλωσή τους- ευέλικτοι στην εθνική αγορά εργασίας, δεν είναι διατεθειμένοι να αναζητήσουν μια θέση εργασίας στο εξωτερικό. Μάλιστα οι αρνητικές απαντήσεις είναι πολύ περισσότερες σήμερα από το 2012. Το 72,7% των ερωτώμενων που δεν βρήκαν εργασία μέσα σε ένα εξάμηνο από την ολοκλήρωση των σπουδών τους (δηλαδή περίπου 3 στους 10) δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να φύγουν στο εξωτερικό (έναντι 57,2% το 2012), προτάσσοντας (σε ποσοστό 29%) οικογενειακούς λόγους.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ EΡΕΥΝΑΣ Metron Analysis για την ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ – Computer assisted τηλεφωνικές συνεντεύξεις, πανελλαδικά, σε δείγμα 1.504 ανδρών και γυναικών που έχουν αποφοιτήσει από δομές αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης τη διετία 2017-2018 (Συνολικό δείγμα: 15.000 άτομα) με τυχαία δειγματοληψία τηλεφώνων, την περίοδο 7 Μαΐου έως 29 Μαΐου 2020 από ερευνητικό δυναμικό
