Σοβαρές ανησυχίες για διαφθορά, λειτουργία του κράτους δικαίου, ελευθερία Τύπου και τις ατομικές ελευθερίες εκφράζει το Ευρωκοινοβούλιο σε έκθεση για την Ελλάδα.
Η συζήτηση που διεξήχθη την Τετάρτη 17 Ιανουαρίου στο Στρασβούργο – ήρθε στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλιου έπειτα από αίτημα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και του Renew Europe.
Ανησυχητική η κατάσταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα
Σε σχετικό ψήφισμα που εκδόθηκε την Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2024 για τα θεμελιώδη δικαιώματα τονίζεται ότι απειλούνται οι ελευθερίες, η ισότητα και η αξιοπρέπεια θέτοντας την ανησυχητική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα στο επίκεντρο της έκθεσής του.
Το Κοινοβούλιο εξέτασε την κατάσταση των δικαιωμάτων των πολιτών στην ΕΕ το 2022 και το 2023, εντοπίζοντας μια σειρά ανησυχητικών εξελίξεων στα κράτη μέλη.
Βαθιά ανησυχία για τη διαφθορά
Το Κοινοβούλιο εκφράζει επίσης βαθιά ανησυχία για τα αυξανόμενα επίπεδα διαφθοράς σε αρκετές χώρες της ΕΕ και επαναλαμβάνει την καταδίκη του για τα καταγγελθέντα περιστατικά στα οποία εμπλέκονται υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένων νυν και πρώην ευρωβουλευτών.
Το πλαίσιο της ΕΕ για την καταπολέμηση της διαφθοράς και η οδηγία την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως στα κράτη μέλη, ενώ απαιτείται και η σύσταση ενός ανεξάρτητου φορέα δεοντολογίας της ΕΕ, επισημαίνουν οι ευρωβουλευτές.
Το Κοινοβούλιο καταφέρεται επίσης εναντίον των προσπαθειών κυβερνήσεων να επηρεάσουν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και ζητά αποτελεσματικό δημοκρατικό και συνταγματικό έλεγχο.
Για τις υποκλοπές: Συστάσεις σε Ελλάδα, Κύπρο, Ουγγαρία, Πολωνία και Ισπανία
Σε ψήφισμα που ενέκρινε την Πέμπτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο περιέγραψε τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν για να περιοριστούν τα φαινόμενα κατάχρησης λογισμικών κατασκοπείας. Η συζήτηση έρχεται εν μέσω αναστάτωσης που προκαλεί ξανά η αρχειοθέτηση της πειθαρχικής δίωξης κατά της πρώην εισαγγελέα της ΕΥΠ Βασιλικής Βλάχου.Σημειώνεται πως η κ. Βλάχου ελέγχθηκε πειθαρχικά για την έγκριση που έδωσε στις παρακολουθήσεις των κινητών τηλεφώνων του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη και του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, με την πειθαρχική έρευνα σε βάρος της να αρχειοθετείται κατόπιν απόφασης της προέδρου της Επιθεώρησης του Αρείου Πάγου, αντιπροέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου Ελένης Φραγκάκη.
Έπειτα από την ολοκλήρωση του έργου της Εξεταστικής Επιτροπής σχετικά με τη χρήση του Pegasus και άλλων λογισμικών παρακολούθησης, το οποίο διήρκεσε έναν ολόκληρο χρόνο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκρινε ότι η παράνομη χρήση τέτοιων προγραμμάτων έχει θέσει σε κίνδυνο την ίδια τη δημοκρατία και ζητούν να διεξαχθούν αξιόπιστες έρευνες, να υπάρξουν αλλαγές στη νομοθεσία και να εξασφαλιστεί καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων για να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα κατάχρησης. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με 411 ψήφους υπέρ, 97 κατά και 37 αποχές.
Το Κοινοβούλιο καλεί την ελληνική κυβέρνηση να «αποκαταστήσει επειγόντως και να ενισχύσει τις θεσμικές και νομικές διασφαλίσεις», να καταργήσει τις άδειες εξαγωγής που δεν συμμορφώνονται με το δίκαιο της ΕΕ για τον έλεγχο των εξαγωγών, καθώς και να σεβαστεί την ανεξαρτησία της ελληνικής Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ). Επισημαίνοντας ότι και η Κύπρος έχει λειτουργήσει ως κόμβος για την εξαγωγή λογισμικών κατασκοπείας, το Κοινοβούλιο ζητά να καταργηθούν όλες οι άδειες εξαγωγής που δεν συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι ευρωβουλευτές καλούν την Ουγγαρία και την Πολωνία να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να αποκαταστήσουν τη δικαστική ανεξαρτησία και τα όργανα εποπτείας της δικαιοσύνης. Οι δύο χώρες καλούνται επίσης να διασφαλίσουν ότι θα χορηγούν ανεξάρτητη και ειδική δικαστική άδεια πριν από τη χρήση λογισμικών κατασκοπείας, ότι θα ερευνούν με αξιόπιστο τρόπο τις καταγγελίες περί κατάχρησης και ότι θα εγγυώνται την πρόσβαση των πολιτών σε ουσιαστικά μέσα έννομης προστασίας.
Οι αρχές της Ισπανίας θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι θα διεξαχθούν «πλήρεις, δίκαιες και αποτελεσματικές» έρευνες, ιδίως στις 47 περιπτώσεις όπου δεν είναι σαφές ποιος ενέκρινε τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας. Οι ευρωβουλευτές καλούν επίσης τις ισπανικές αρχές να διασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι που βρέθηκαν στο στόχαστρο τέτοιων πρακτικών θα έχουν πρόσβαση σε ουσιαστικά μέσα έννομης προστασίας.
Το Κοινοβούλιο ζητά επίσης να θεσπιστούν κανόνες της ΕΕ σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιούν οι αρχές επιβολής του νόμου τα λογισμικά κατασκοπείας, επισημαίνοντας ότι η χρήση αυτή θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για προκαθορισμένο σκοπό και για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Ζητούν ακόμη να διεξάγεται ανεξάρτητος έλεγχος μετά από κάθε περιστατικό παράνομης χρήσης τέτοιων λογισμικών και να καθοριστεί ένας κοινός νομικός ορισμός για το πότε θα μπορούν οι αρχές να επικαλούνται «λόγους εθνικής ασφάλειας» για την παρακολούθηση ατόμων.
Προκειμένου να αποκαλύπτονται πιο εύκολα τα περιστατικά παράνομης παρακολούθησης, οι ευρωβουλευτές προτείνουν να συσταθεί ένα «Εργαστήριο τεχνολογίας της ΕΕ». Το εργαστήριο αυτό θα λειτουργεί ως ανεξάρτητο ερευνητικό ινστιτούτο και θα έχει αρμοδιότητα να διερευνά υποθέσεις παρακολούθησης και να παρέχει τεχνολογική υποστήριξη, όπως έλεγχο συσκευών και εγκληματολογικές μελέτες.
Καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την επιχείρηση του Λιμενικού
Η συζήτηση έρχεται μόλις ένα 24ωρο μετά την ομόφωνη καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή σε επιχείρηση του Λιμενικού το 2014 όπου η ακτοφυλακή πυροβόλησε εναντίον σκάφους μεταναστών.
Μία ακόμη ντροπιαστική καταδίκη της χώρας μας που δικαιώνει δικαιώνοντας τους συγγενείς Σύρου πρόσφυγα που είχε σκοτωθεί από πυρά του Λιμενικού το 2014, κατά τη διάρκεια καταδίωξης στη νήσο Ψέριμο. Η χρήση βίας δεν ήταν ούτε «απολύτως αναγκαία» ούτε αναλογική, έκρινε η ΕΣΔΑ.
Η καταδίκη, που επιδικάζει στην Ελλάδα 80.000 ευρώ αποζημίωση στους συγγενείς του θύματος, οι οποίοι προσέφυγαν στο Δικαστήριο μέσω των οργανώσεων Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (Refugee Support Aegean – RSA) και ProAsyl, έχει δύο σκέλη.
Οι λιμενικοί έριξαν επτά προειδοποιητικές βολές και στη συνέχεια 13 σφαίρες στοχεύοντας τη μηχανή, με σκοπό να ακινητοποιήσουν το σκάφος.Προκάλεσαν έτσι τον θανάσιμο τραυματισμό 33χρονου Σύρου στο κεφάλι (έπεσε σε κώμα και πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 2015 στη Σουηδία, όπου μεταφέρθηκε) και τον σοβαρό τραυματισμό 63χρονου πρόσφυγα με διαμπερές τραύμα στον ώμο.
Το δεύτερο σκέλος της καταδίκης αφορά την αποτυχία των ελληνικών αρχών, του Λιμενικού αλλά και της Δικαιοσύνης να διερευνήσουν αποτελεσματικά την υπόθεση και να καταλογίσουν ευθύνες.
