Ψηφιακός κατακερματισμός, έλλειψη εμπιστοσύνης στις ειδήσεις, χαμηλή εκτίμηση για την ανεξαρτησία των Μέσων, δραματική συρρίκνωση του έντυπου τύπου αλλά και υψηλή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για ειδήσεις στην ελληνική αγορά των ΜΜΕ εντοπίστηκαν στην ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Reuters για το 2023 για τη μελέτη της Δημοσιογραφίας στα ψηφιακά Μέσα.
Στην τελευταία θέση στην εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ οι ΄Έλληνες
Πτώση της (ήδη χαμηλής) εμπιστοσύνης των Ελλήνων στα Μέσα φέτος, με μόλις το 19% των Ελλήνων να δηλώνει ότι τα εμπιστεύεται, φέρνει τη χώρα στην τελευταία θέση μεταξύ των 46 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι Έλληνες έχουν πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη στις ειδήσεις, αφού μόλις το 27% δηλώνει ότι εμπιστεύεται τις ειδήσεις που διαβάζει (το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό στην έρευνα).
Σύμφωνα με την έρευνα, αυτό συνέβη εν μέρει λόγω των αντιλήψεων για αθέμιτη πολιτική και επιχειρηματική επιρροή στη δημοσιογραφία.
Παρά τις συστημικές δυσκολίες, η ερευνητική δημοσιογραφία είχε σημαντικές νίκες φέτος, επισημαίνεται στην έκθεση (σκάνδαλο υποκλοπών Predator). Ωστόσο, η έρευνα του Reuters επισημαίνει ότι χρειάστηκαν εβδομάδες για να αναφερθούν στις επιτυχίες αυτές τα συστημικά Μέσα Ενημέρωσης, γεγονός που καταδεικνύει τις σοβαρές ελλείψεις.
Κατακερματισμένη αγορά- συρρίκνωση της έντυπης δημοσιογραφίας και ευρεία χρήση των ΜΚΔ
Η έρευνα έδειξε ότι οι Έλληνες χρησιμοποιούν έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς ειδησεογραφικών πηγών στην Ευρώπη, κατά μέσο όρο πάνω από 20 κάθε εβδομάδα. Ο πολλαπλασιασμός των διαδικτυακών ειδησεογραφικών πηγών και η ευρεία χρήση των ΜΚΔ για ενημέρωση, όπως το Facebook, το Instagram και το TikTok, συμβάλλουν σε αυτόν τον κατακερματισμό.
Ειδικότερα, και όσον αφορά το πεδίο της τηλεόρασης, το προηγούμενο έτος σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές, με το MEGA να κλείνει, 29 χρόνια μετά την πρώτη του και το OPEN TV να ξεκινά τη λειτουργία του εκπέμποντας από τη συχνότητα του -πλέον περιφερειακού- Epsilon. Από την άλλη, το One TV, ένας νέος ραδιοτηλεοπτικός φορέας ιδιοκτησίας Βαγγέλη Μαρινάκη, απέκτησε πριν μερικές μέρες την έκτη εθνική τηλεοπτική άδεια ενώ η οικογένεια Βαρδινογιάννη, ιδιοκτήτρια του Star TV, προχώρησε στην εξαγορά του 50% του Alpha, ανοίγοντας ενδεχομένως τον δρόμο για μια ευρύτερη συνεργασία.
Περνώντας στα έντυπα μέσα, η έκθεση “δείχνει” μια δραματική συρρίκνωση της αγοράς. Οι πωλήσεις έχουν μειωθεί σημαντικά και σε καμία περίπτωση δεν αγγίζουν τα 1,1 εκατ. φύλλα που πωλούνταν πριν από δέκα χρόνια. Οι έντυπες εκδόσεις των περισσότερων εφημερίδων αντιμετωπίζουν έντονο ανταγωνισμό σε ένα περιβάλλον όπου το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου μπορεί να βρεθεί δωρεάν στο διαδίκτυο.
Παρ ‘όλα αυτά, υπάρχουν ακόμη περισσότερες από 20 εθνικές εφημερίδες στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων έξι αθλητικών εφημερίδων. Συγκριτικά, το Ηνωμένο Βασίλειο, χώρα έξι φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα, έχει το μισό αριθμό εθνικών εφημερίδων. Όπως σημειώνει το Reuters, η αφθονία των πηγών ειδήσεων στην Ελλάδα μπορεί να εξηγηθεί από τις προσπάθειες ορισμένων επιχειρηματιών να επηρεάσουν την πολιτική ατζέντα ή να κερδίσουν έσοδα από την κρατική διαφήμιση. Εδώ, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 39% των Ελλήνων χρηστών του διαδικτύου πιστεύει ότι τα ΜΜΕ ελέγχουν επαρκώς πολιτικούς και επιχειρηματίες.
Η αγορά των διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά κατακερματισμένη, καθώς οι νέοι ψηφιακοί παίκτες αποτελούν τους μισούς από τους πιο δημοφιλείς ιστοτόπους.
Χαρακτηριστικό είναι πως το 81% των ερωτηθέντων ενημερώνονται online- συμπεριλαμβανομένων των social media. Το 61% ενημερώνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το 48% από τα τηλεοπτικά κανάλια.
Σημειώνεται ότι τα στοιχεία βασίζονται σε μια μεγάλη διαδικτυακή δημοσκόπηση (δείγμα 2.023 άτομα στην Ελλάδα) η οποία πραγματοποιήθηκε από τα μέσα του Ιανουαρίου μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου του 2023. Η χρονιά που πέρασε χαρακτηρίστηκε από έντονες συζητήσεις για την ελευθερία του Τύπου και τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα μεταξύ των πολιτικών και κοινού.
