Το περασμένο Σάββατο (29-11-2014) ήταν μία σημαντική μέρα για την Αριστερά, διότι για πρώτη φορά καταθέτει για την Περιφέρεια ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό πρόγραμμα. Σημαντική μέρα επίσης και για τον Λαό της Περιφέρειας, διότι γνωρίζει καλά τις ευαισθησίες τις στοχεύσεις, αλλά και τις προτεραιότητες της Αριστεράς. Γιατί πάντα η Αριστερά έβαζε το ερώτημα ή αν θέλετε το πρόταγμα, «ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ» είτε μιλούσε για την δημοκρατία «ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» είτε για την οικονομική ανάπτυξη «ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ».
Η αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου στην οδό Λεωνίδου ήταν κατάμεστη από κόσμο, με κύριο ομιλητή τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα ,μετά ακολούθησε η ανάλυση από τον επικεφαλή της ομάδας που βασικά εκπόνησε το ανωτέρω πρόγραμμα.
Περιδιαβαίνοντας το προς διαβούλευση αναπτυξιακό σχέδιο, πολύ σωστά βάζει τους πολιτικούς στόχους και το κυριότερο απ ’όλα κάνει την ιεράρχηση των στόχων: α) Αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης…., β) Αντιμετώπιση της Ανεργίας, γ)Επανεκκίνηση της Οικονομίας. Αφού όμως τεθούν οι πολιτικοί στόχοι και έτσι πρέπει να κάνουν τα πολιτικά κόμματα και αφού ολοκληρωθεί μία πραγματική και ουσιαστική διαβούλευση με την κοινωνία. πρέπει μετά σε δεύτερο στάδιο να δοθεί στους ειδικούς και στην προκειμένη περίπτωση σε κάποια πιστοποιημένη-εξειδικευμένη αλλά και με εμπειρία μελετητική ομάδα από χωροτάκτες και οικονομολόγους, ώστε να υπάρξει επιστημονική προσέγγιση για τα βέλτιστα αποτελέσματα. Βέβαια σήμερα μελετάται το περιφερειακό «χωροταξικό-αναπτυξιακό» σε αναθεώρηση του προηγουμένου (2003) από μελετητικό γραφείο της Αθήνας, η Α΄ φάση έχει τελειώσει και αναμένεται η Β΄ φάση και η ολοκλήρωσή του.
Τις κατευθύνσεις όμως τις παίρνει από το ΠΕΧΩΔΕ και το Υπ. Ανάπτυξης, δηλαδή έχει στόχους, προτεραιότητες, αλλά και τις ιεραρχήσεις των στόχων τελείως διαφορετικές από εκείνες που δίνει το σημερινό πρόγραμμα του Σύριζα. Άρα αυτονόητο είναι ότι και τα αποτελέσματα θα είναι τελείως διαφορετικά αφού χρησιμοποιείς άλλα δεδομένα.
Για παράδειγμα, το Περιφερειακό « Χωροταξικό-Αναπτυξιακό» την περιοχή της Φθ/δας κύρια την χαρακτηρίζει ως μεταλλευτική περιοχή, αλλά και ως περιοχή υδατοκαλλιεργειών. Η τουριστική συνιστώσα υποβαθμίζεται αισθητά. Το ιστορικό τρίγωνο «Αλαμάνα-Θερμοπύλες-Γοργοπόταμος» υποβαθμίζεται και βασικά αγνοείται, ενώ θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας σοβαρός τουριστικός ιστός ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Το ίδιο έγινε και με την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και της γεωθερμίας. Να σημειωθεί ότι στο προηγούμενο χωροταξικό για την περιφέρεια, που εκπονήθηκε πριν 10 χρόνια περίπου, υπήρχαν τα παραπάνω σαν βασικές προτεραιότητες.
Όσον αφορά την ανάπτυξη της μεταλλευτικής συνιστώσας έχουμε να δηλώσουμε ότι: Εδώ στη Λαμία έχουμε ξεκαθαρίσει το θέμα της μεταλλευτικής περιοχής της Οίτης ότι δεν θα ανεχθούμε εξόρυξη βωξίτη όχι μόνο στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, αλλά και σε ολόκληρο το βουνό. Έχουμε το παράδειγμα της Γκιώνας ,δεν μας πείθουν οι εξαγγελίες για χειρουργικού τύπου επεμβάσεις. Η Οίτη είναι πηγή ζωής για την Λαμία από εκεί παίρνει τα νερά της και από εκεί παίρνει την ανάσα της, αν καταστραφεί το βουνό αυτό, θα πεθάνει και η Λαμία.
Βασικό εργαλείο χρηματοδότησης για την περιφέρεια είναι το ΝΕΟ ΕΣΠΑ (ΣΕΣ) και αποτελεί ενθαρρυντική σήμερα εξαγγελία ότι τα τομεακά προγράμματα θα τα διαχειριστεί η Περιφέρεια και όχι τα υπουργία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αλλά όπως είναι σήμερα διαμορφωμένη η χρηματοδοτική κατάσταση € 330,00 εκ. (χωρίς το Γεωργικό Ταμείο) δηλαδή μειωμένο το νέο πρόγραμμα κατά 30% από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, από τα οποία το 50% είναι η αμφίβολη κρατική συμμετοχή. Από το συνολικό ποσό, το 50% περίπου πηγαίνει για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία και τα υπόλοιπα στο Ταμείο Συνοχής και στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Χρήματα, για κοινωνικά προγράμματα και την αντιμετώπιση της Ανεργίας, πολύ λίγα.
Επειδή όμως η Περιφέρεια βρίσκεται πάλι στον στόχο 2 (κατηγορία μετάβασης κατά ΣΕΣ) οι πόροι για υποδομές είναι πολύ λίγοι και μόνο από το Ταμείο Συνοχής αν θα είναι δυνατόν να γίνουν κάποια έργα υποδομών που τόσο έχουμε ανάγκη.
Στο σημείο αυτό θέλω να σχολιάσω αυτό το οποίο επιμελώς κρύβεται από αυτούς που άσκησαν εξουσία ή αυτούς που την ασκούν σήμερα. Το γιατί η Περιφέρεια και στις δύο προγραμματικές περιόδους βρίσκεται στον στόχο 2, ούτε ο κ. Περιφερειάρχης στον εκτενή χαιρετιστήριο λόγο του δεν ανέφερε κάτι περισσότερο από την διαπίστωση ότι και πάλι βρισκόμαστε στο στόχο 2 και θα στερηθούμε για άλλη μία φορά τους πόρους αυτούς.
Για να αντιληφθούμε τι έγινε πρέπει να πάμε λίγο πίσω ,στα προγράμματα του Καποδίστρια και του Καλλικράτη. Αν είχαν γίνει με επιστημονικά κριτήρια και επιστημονική προσέγγιση μέσα από ευρύτατη κοινωνική διαβούλευση και συναίνεση, σίγουρα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Θα άλλαζε ο διοικητικός χάρτης της χώρας και η διοικητική της διαίρεση, που παραμένει ίδια σε επίπεδο νομών από το 1930. Οπότε ο κανόνας που εφαρμόστηκε, δεν χωρίζουμε νομούς, δεν χωρίζουμε δήμους έφθασε στο τραγελαφικό σημείο ο Δήμος της Λαμίας να απέχει 3 χλμ. από την θάλασσα και να μην έχει πρόσωπο σε αυτή, οπότε ούτε και άποψη για τον Μαλιακό Κόλπο, η προχειρότητα λοιπόν στο μεγαλείο της
Άρα η Αριστερά και όχι άδικα είχε καταδικάσει τους παραπάνω νόμους, οι αρνητικές επιδράσεις των οποίων φάνηκαν πολύ νωρίς στην αναπτυξιακή διαδικασία. Οπότε οι πλούσιες περιοχές στα νότια της περιφέρειας (μεγάλες βιομηχανικές μονάδες –μεσαία βιομηχανία – βιοτεχνία -υδατοκαλλιέργειες κλπ) επηρέαζαν το συνολικό ΑΕΠ της, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται με ένα ΑΕΠ πάνω από 75% του μέσου όρου των Ευρωπαϊκών Περιφερειών. Προ του ΕΣΠΑ (2007-2013) το ΑΕΠ της περιφέρειας ήταν 104% του ΑΕΠ των Ευρωπαϊκών Περιφερειών. Επίσης προ του νέου ΕΣΠΑ (ΣΕΣ 2014-2020) το ΑΕΠ της Περιφέρειας ήταν το 84% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Άρα μέσα στη δεκαετία 2000-2009, ενώ το ΑΕΠ της χώρας έτρεχε με ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3% και πάνω, αντίθετα το ΑΕΠ της περιφέρειας συρρικνώνεται κατά 20% σε σχέση με τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών περιφερειών. Το 2017, όταν θα γίνει αναθεώρηση του ΣΕΣ (ΝΕΟ ΕΣΠΑ), το ΑΕΠ της περιφέρειας υπολογίζεται να έχει πέσει αρκετά κάτω του 75% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Γι’ αυτό και ο κ. Περιφερειάρχης στον λόγο του είπε, αλλά δεν διευκρίνισε ,ότι το 2017 με την αναθεώρηση, θα διεκδικήσουμε ό,τι μπορούμε για υποδομές από τα επιπλέον 2 δις ευρώ για την χώρα, αφού πια με το σπαθί μας θα βρισκόμαστε στον στόχο 1, και ο κατήφορος που πραγματικά πήραμε, δεν έχει τέλος.
Από τη Θεσσαλονίκη εξαγγέλθηκε ότι θα αυξήσει το Π.Δ.Ε. (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) κατά 5 δίς ευρώ, δηλαδή από 6 δις ευρώ που είναι σήμερα, θα γίνει 11 δις ευρώ.
Στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για την Περιφέρεια, από το ΠΔΕ ,επειδή υπάρχουν μεγάλες ανάγκες για υποδομές (ΕΣΠΑ στόχος 2), προτείνεται η διάθεση 300 εκ. ευρώ ως ένα ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την κάλυψη των αναγκών αυτών. Το προηγούμενο ειδικό αναπτυξιακό της Περιφέρειας ανερχόταν σε 150 εκ. ευρώ, πράγμα που μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί μόνον τα 27 εκ ευρώ, δηλαδή λιγότερα από το 20%, δηλ. ποσά ασήμαντα σε σχέση με το πρόβλημα.
Ο Σύριζα θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα-πακέτο στις κατασκευές είτε σε δημόσια έργα, είτε σε ιδιωτικά έργα για να γίνει η επανακίνηση (αναθέρμανση) της οικονομίας ,δεν υπάρχει άλλος τρόπος ώστε αυτή να γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Τα Δημόσια Έργα και οι οικοδομές βέβαια δεν δημιουργούν μόνιμες θέσεις εργασίας, αλλά πίσω από εκεί βρίσκονται διακόσια επαγγέλματα, με συσσωρευμένη τεράστια τεχνογνωσία και εμπειρία, που αν υπάρξει χρηματοδότηση, μπορεί άμεσα να επανακκινήσει την οικονομία. Αυτή η συνταγή είναι γνωστή από παλιά, και είναι σίγουρη στα αποτελέσματά της. Πρέπει όμως η ιεράρχηση των έργων υποδομών να στοχεύουν στην εξυπηρέτηση του στόχου της παραγωγικής ανασυγκρότησης, η οποία δεν είναι μία εύκολη υπόθεση και θα χρειασθεί αρκετός χρόνος επίμονης και επίπονης δουλειάς για να δούμε αποτελέσματα θετικά. Εκτός των μεγάλων έργων πρέπει να γίνονται και μεσαία, αλλά και μικρά έργα, γιατί τα τελευταία βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του πολίτη.
Είναι αληθές ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις από πλευράς ιδιοκατοίκησης και αριθμού οικοδομών μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό όμως είναι και το εθνικό μας κεφάλαιο, γιατί οι Έλληνες καλώς ή κακώς επένδυσαν τις οικονομίες τους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο σ’ αυτόν τον τομέα. Γι’ αυτό η τρόικα και τα μνημόνια, τις έχουν σαν πρώτο στόχο με τα χαράτσια και τον ΕΝΦΙΑ, με απώτερο σκοπό, αφού τις υποβαθμίσουν και τις απαξιώσουν, ώστε σαν εύκολη λεία να την αποδεκατίσουν.
Ναι, όπως παραδεχθήκαμε έχουμε πολλές κατοικίες, αλλά στην πλειονότητα υποβαθμισμένες, από άποψη αισθητικής, με προβλήματα στατικής επάρκειας σε μεγάλο βαθμό και το σπουδαιότερο πολύ ενεργοβόρες. Γι’ αυτό χρειάζεται ένα διευρυμένο πρόγραμμα βασικά επιχορηγηματικής πολιτικής και όχι δανειακής, με διευρυμένα κοινωνικά κριτήρια που θα αποβλέπει στην στατική ενίσχυση και στην ενεργειακή αναβάθμιση των οικοδομών αυτων. Υπάρχει σήμερα ένα παρόμοιο πρόγραμμα το «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον», που επιδοτείται μόνο για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης μέχρι 15.000 € και το συνολικό ποσό του προγράμματος για την προηγούμενη περίοδο δεν ξεπερνούσε για όλη τη χώρα τα 200 εκ. τα οποία βέβαια είναι ψίχουλα. Όπως αντιλαμβάνονται όλοι με τέτοια ποσά δεν είναι δυνατόν να γίνει ενίσχυση των κτηρίων ούτε και ουσιαστική ενεργειακή αναβάθμιση σε ευρεία κλίμακα. Τα ποσά που πρέπει να διατεθούν, θα πρέπει να είναι πολλαπλάσια, ώστε να είμαστε αποτελεσματικοί και για τον ανωτέρω σκοπό, αλλά και για την πολυπόθητη αναθέρμανση της οικονομίας.
Εκτός των χρημάτων του ΕΣΠΑ για την επιχειρηματικότητα, υπάρχει και το χρηματοδοτικό εργαλείο του Αναπτυξιακού Νόμου για την υλοποίηση ιδιωτικών επενδυτικών στόχων, ο οποίος χρειάζεται να διατυπωθεί πάλι από την αρχή όχι μόνο γιατί επιτελεί άλλους σκοπούς, αλλά και γιατί ήταν ανίκανος να υπηρετήσει τους στόχους για τους οποίους έγινε. Ας εξετάσουμε όμως πως λειτούργησε ο αναπτυξιακός νόμος μέσα στα χρόνια του μνημονίου. Στην εποχή προ του μνημονίου τα επενδυτικά σχέδια που εγκρίνονταν υλοποιούνταν κατά 90-95%, καθώς κύρια πηγή χρηματοδότησης ήταν ο Τραπεζικός δανεισμός, ο οποίος σε πρώτη φάση δανειοδοτούσε και την κρατική επιχορήγηση που τότε έφθανε το 35% έως 45%. Σήμερα τα επενδυτικά σχέδια τα οποία εγκρίνονται με τον υπάρχοντα αναπτυξιακό νόμο δεν υλοποιούνται πάνω από το 50% και η βασική αιτία είναι η ανυπαρξία του τραπεζικού δανεισμού. Και δεν φθάνει σε ένα αναπτυξιακό νόμο να μειώσεις μόνο την κρατική επιχορήγηση ούτε να αντικαταστήσεις τους υπαλλήλους αξιολογητές με άλλους ελεύθερους εντεταλμένους αξιολογητές, αλλά όλο το νομοθέτημα θα πρέπει να τρέχει σε άλλη κατεύθυνση. Άρα οι κύριες αιτίες της σημερινής δραματικής μειώσεως των ιδιωτικών επενδύσεων είναι βασικά τρεις: α) Ανυπαρξία τραπεζικού δανεισμού. β) Το ασταθές φορολογικό σύστημα. γ) Το τέρας της γραφειοκρατίας που συνοδεύεται από την διαφθορά. Αλλά το κυριότερο ,είναι ότι σε μία χρεωκοπημένη χώρα κανείς δεν έρχεται να επενδύσει, εκτός από κερδοσκόπους και αρπακτικά funds. Επίσης έχουμε και την πρωτοφανή πρωτοτυπία, να είμαστε μια χρεωκοπημένη χώρα και επιπλέον να βαρυνόμαστε από ένα δυσβάστακτο χρέος, ομολογουμένως μη εξυπηρετήσιμο. Άρα το κόστος της μισθωτής εργασίας δεν είναι το πρόβλημα που εμποδίζει τις ιδιωτικές επενδύσεις, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι γραβατωμένοι δημοσιογράφοι, αλλά η καχεκτική καταναλωτική δύναμη των πολιτών που κάνει τους επενδυτές να απόσχουν από κάθε επενδυτική δραστηριότητα.
Δεν θα ήθελα να προσπεράσω το «χρηματοδοτικό εργαλείο» που λέγεται ΣΔΙΤ (ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ).Η αριστερά πάντα διαφωνούσε με τα ΣΔΙΤ, δεν υπάρχει εδώ επαρκής χώρος και δεν είναι του παρόντος για περισσότερες αναλύσεις. Ωστόσο, εκ των αποτελεσμάτων διαφαίνεται ότι εκεί που εφαρμόστηκε, τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά και ακριβά για τους πολίτες, διότι το ιδιωτικό κεφάλαιο ως μεταπρατικό, ευκαιριακό και ιδιαίτερα κρατικοδίαιτο, δεν ήταν διατεθειμένο να τοποθετήσει κεφάλαια σε μακροπρόθεσμη βάση.
Συμπερασματικά, όπως αποσαφηνίζεται, η επανεκκίνηση της οικονομίας και η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας πρέπει να γίνει βασικά με πόρους που πρέπει να διατεθούν από το κράτος, δηλαδή να βασιστούμε στις δικές μας δυνάμεις.
Παρμενόπουλος Βαγγέλης
πρώην μέλος της Διοίκησης ΤΕΕ Αν. Στερεάς
