Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στη Στερεά;
Στην υδροκέφαλη Ελλάδα, η γειτνίαση με την Αττική και η διέλευση της ΠΑΘΕ απέδωσαν ένα ιδιαίτερο ρόλο στην περιοχή: την μεταφορά υδατικών πόρων (Μόρνος/ Εύηνος, Υλίκη, γεωτρήσεις της ΕΥΔΑΠ στη λεκάνη του Β. Κηφισού) αλλά και την υποδοχή των ανεπιθύμητων δραστηριοτήτων σε σημεία όσο το δυνατό εγγύτερα στην Αθήνα:
Ένα υποδειγματικό μοντέλο υπανάπτυξης
Οι επιπτώσεις από το υιοθετούμενο «μοντέλο ανάπτυξης», εμφανίζονται με ιδιαίτερα έντονο τρόπο:
– η δηλητηρίαση υπόγειων και επιφανειακών νερών στη λεκάνη του Ασωπού και την Εύβοια
– η ρύπανση όλων των θαλάσσιων κόλπων: Ευβοϊκού, Μαλιακού, Κορινθιακού
– η εντατική μονοκαλλιέργεια στις πεδιάδες, στις οποίες πλέον φύονται και φωτοβολταικά
– η ληστρική εκμετάλλευση των εθνικής σημασίας μεταλλευτικών αποθεμάτων κυρίως βωξίτη και σιδηρονικελίου
– η ανάπτυξη των μεταφορών για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επιλογών (π.χ. υποβάθμιση οδικού άξονα Αθήνα-Δελφοί- Δυτική Ελλάδα προς εξυπηρέτηση της γέφυρας του Ρίο)
– η καταστροφή των τοπίων
– και η απουσία κοινωνικού εξοπλισμού εκτός από την βλάβη στο περιβάλλον και την δημόσια υγεία έχουν ως αποτέλεσμα την υπονόμευση εξισορροπητικών δραστηριοτήτων όπως η παράκτια αλιεία, η κτηνοτροφία, η παραγωγή τροφίμων, ο τουρισμός, την απερήμωση της υπαίθρου και την εγκατάσταση του πληθυσμού σε πόλεις που αναπτύχθηκαν χωρίς σχέδιο, χώρους, υποδομές. Έτσι σήμερα, στις συνθήκες της κρίσης, η Στερεά δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσει την ανάγκη επιστροφής σε άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας και την τάση εξόδου του πληθυσμού από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Οι μεγαλοεπιχειρηματίες επελαύνουν, οι πολιτικοί τους ανοίγουν το δρόμο
Α. Επιχείρηση «Ηλεκτρική Ενέργεια».
Η διευκόλυνση της αρπαχτής που ενδύθηκε το μανδύα της «πράσινης ενέργειας» και της «απελευθέρωσης της αγοράς» έχει προσλάβει διαστάσεις εφιάλτη αφού για κάθε βουνοκορφή, για κάθε πλαγιά, ή για κάθε μικρό ποτάμι στις λεκάνες του Αχελώου, του Μόρνου, του Εύηνου, του Σπερχειού και του Κηφισού, υπάρχουν εκατοντάδες εγκαταστάσεις και πολλαπλάσιες αιτήσεις για παραγωγή ενέργειας. Ο χωροταξικός σχεδιασμός ήταν απλούστατος: ιδιωτικές «ΑΠΕ» παντού, με προτεραιότητα τις δημόσιες δασικές εκτάσεις. Οι θέσεις εργασίας είναι ελάχιστες μετά το στάδιο της κατασκευής, η τεχνολογία είναι εισαγόμενη (κυρίως από Γερμανία και Κίνα). Παράλληλα η «απελευθέρωση» της αγοράς ενέργειας προίκισε τις κοντινές στην Αττική περιοχές με μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Οι αγωγοί φυσικού αερίου κατασκευάζονται με δημόσιο χρήμα και αντί να τροφοδοτούν σπίτια και βιομηχανίες οδηγούνται σε μεγάλες ιδιωτικές μονάδες που το χρησιμοποιούν για να παράγουν ρεύμα. Επιχείρημα για τη διαρκή λειτουργία των μονάδων αυτών (ακόμη και όταν δεν χρειάζονται), αποτελεί η διακύμανση της ενέργειας που παράγουν οι «Ανανεώσιμες» ανάλογα με τον αέρα, τον ήλιο, τη ροή των ποταμών. Και επειδή σχεδιασμός δεν προηγήθηκε, μονάδες στήνονται κατά βούληση. Στη συνέχεια όλοι μαζί πωλούν στη δημόσια επιχείρηση που υποχρεώνεται με πολιτικές αποφάσεις να αγοράσει πανάκριβα μια υποθετική παραγωγή ενέργειας. Όταν η εκποίηση της ΔΕΗ ολοκληρωθεί, λίγοι μεγάλοι όμιλοι θα παράγουν ενέργεια μέσα από την εκμετάλλευση δημόσιων υποδομών, φυσικού πλούτου (ποτάμια, λιγνίτες, δάση, δημόσιοι χώροι) και η τιμή του ρεύματος θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Β. Βιομηχανία, εξορύξεις, υδατοκαλλιέργειες : η χώρα και η περιφέρεια ως φέουδο
Γ. Η Στερεά Ελλάδα ως διάδρομος
Ο σχεδιασμός των μεταφορικών υποδομών αντιμετωπίζει τη Στερεά ως διάδρομο εξυπηρέτησης των διευρωπαικών μεταφορών και των επιχειρηματικών ομίλων. Λιμάνι Κύμης- Χαλκίδα – ΠΑΘΕ – Λαμία (διευρωπαικός κόμβος)- Ε65- λιμάνι Ιτέας- Ναύπακτος-Ρίο. Καμιά πρόβλεψη για την ενδοχώρα : ο διαμήκης άξονας της Εύβοιας, η σύνδεση Αθήνα- Θήβα-Λιβαδειά- Δελφοί, οι συνδέσεις Ευρυτανίας, Φωκίδας, Βοιωτίας παραπέμπονται στις καλένδες. Οι κλειστοί αυτοκινητόδρομοι παραχωρούνται στους εθνικούς εργολάβους, το δευτερεύον οδικό δίκτυο επιβαρύνεται με επιπλέον κίνηση λόγω της αποφυγής των διοδίων αλλά ούτε βελτιώνεται ούτε συντηρείται. Ο μοναδικός άλλος άξονας που χρηματοδοτείται αφορά τη σύνδεση της ιδιωτικής Βιομηχανικής περιοχής της ΒΙΟΧΑΛΚΟ και του λιμανιού της στη Θίσβη με την Ελευσίνα και τα Οινόφυτα. Μάλιστα ο όμιλος προικοδοτείται και με νέα σιδηροδρομική σύνδεση, όταν στην ευρύτερη Στερεά η μοναδική γραμμή τρένου (από εποχής Τρικούπη), είναι η Αθηνών-Θεσσαλονίκης.
Χωροταξικός σχεδιασμός, ένα σύντομο ανέκδοτο
Σήμερα σε εξέλιξη βρίσκονται οι αναθεωρήσεις των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων που έχουν αναλάβει:
– να εναρμονίσουν τους προγενέστερους σχεδιασμούς με τις τρέχουσες ανάγκες όπως αποτυπώθηκαν στα τομεακά σχέδια που εκπονήθηκαν για την εξυπηρέτηση των «επενδυτών»
– να νομιμοποιήσουν επιλογές που ήδη έγιναν
– να κατευθύνουν στοχευμένα τις χρηματοδοτήσεις δημόσιων και ιδιωτικών έργων μέσω κοινοτικών κονδυλίων και αναπτυξιακών προγραμμάτων και να περιβάλλουν με επιστημονική εγκυρότητα και κοινωνική αποδοχή την νέα αντίληψη για την «ανάπτυξη» που είναι ακριβώς όπως και η παλιά αλλά με λιγότερες προφάσεις και περιστροφές. Και επειδή παρά το «φτιασίδωμα», υπάρχει ο κίνδυνος οι ιθαγενείς να αντιδράσουν, το ΥΠΕΚΑ αποφάσισε να απαλλάξει τις περιφερειακές αρχές από το πολιτικό κόστος, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι ο ρόλος που τους επεφύλαξε ο Καλλικράτης ήταν αυτός των εκτελεστικών οργάνων. Η αναθεώρηση των περιφερειακών σχεδίων υλοποιείται από το Υπουργείο που έχει πρότερη εμπειρία στο κουρέλιασμα της χωροταξίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και του κοινωνικού σχεδιασμού.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο μηνιαίο ένθετο ΟΙΚΟΤΡΙΒΕΣ της Αυγής της Κυριακής 24/2/2013