Ομιλία του βουλευτή Φθιώτιδας Γιώργου Κοτρωνιά στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε  στη Λαμία για τις Ενεργειακές Κοινότητες  με πρωτοβουλία της ΚΕΔΕ και του Δήμου Λαμιέων

Φίλες και φίλοι

Ο πρόεδρος Ομπάμα είχε πει ότι η γενιά μας είναι η πρώτη που υφίστανται τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αλλά και η τελευταία που μπορεί να κάνει κάτι για να την ανακόψει.

Η συγκράτηση και ο περιορισμός των ποσοτήτων των αερίων του θερμοκηπίου, η αλλαγή του μοντέλου παραγωγής ενέργειας, ο επανασχεδιασμός των δημοσίων έργων, η αναθεώρηση της πολιτικής των αστικών μετακινήσεων με ορίζοντα το έτος 2030 αναπροσαρμόζονται ταχύτατα η και είναι γεγονός ότι η ευρωπαϊκή πολιτική έχει προσανατολιστεί στην αναχαιτίσει της κλιματικής αλλαγής και στην κατασκευή κτιρίων μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης.

Ξεκινάω έτσι γιατί η σημερινή ημερίδα μας για λόγους συμβολισμού διεξάγεται στο αμφιθέατρο του πρώτου Δημοσίου βιοκλιματικού και αυτόνομου ενεργειακά κτιρίου αυτό της ΔΕΥΑ Λαμίας. Το κτίριο αυτό που είναι μια απόδειξη για το τι μπορεί να κάνει η αυτοδιοίκηση στους τομείς της εξοικονόμησης ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος μου αρέσει να το αποκαλώ ΄΄αειφορικό παιδί μου΄΄ γιατί μαζί με τα στελέχη που βρίσκονται σήμερα εδώ μαζί , εμπνευστήκαμε και κατασκευάσαμε ένα εμβληματικό έργο το οποίο σχεδίασε και υλοποίησε ο αρχιτέκτονας Βασίλης Τριανταφύλλου δίνοντάς του μορφή που το έκανε να ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας και να συμπεριλαμβάνεται στο διεθνή περιοδικό και επιστημονικό τύπο ως εξαιρετικής μορφής αρχιτεκτονικό έργο.

Όμως το ζήτημα των ενεργειακών κοινοτήτων σε σχέση με το ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν θα πρέπει να το προσεγγίσουμε ως ένα ζήτημα ξεκομμένο από την κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα της πατρίδας μας, ούτε να περιοριστούμε μόνο στα τεχνικά θέματα που αφορούν ενεργειακές ανάγκες δομημένο περιβάλλον και ποιότητα ζωής στις πόλεις και τα χωριά μας.

Θα πρέπει να το δούμε μέσα από τις αλληλεπιδράσεις που δημιουργούνται σε μία χώρα που τώρα βγαίνει από μια παρατεταμένη οικονομική κρίση και ειδικά στο πώς δημιουργούμε δομές και δράσεις που ενισχύουν το τοπικό εισόδημα και ταυτόχρονα περιορίζουν το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας.

Με τις τιμές του πετρελαίου θέρμανσης του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος να είναι υψηλές και παράλληλα με μειωμένους μισθούς και συντάξεις τα νοικοκυριά αναγκάζονται να περιορίσουν τις δαπάνες τους για ενέργεια. Όμως αυτή η μείωση μειώνει δυστυχώς και το επίπεδο της ποιότητας ζωής.

Η ενεργειακή φτώχεια είναι η κατάσταση του νοικοκυριού που θα πρέπει να πληρώνει περισσότερο από τα 10 % του εισοδήματος του για να έχει στο σπίτι του ένα αποδεκτό επίπεδο θερμοκρασίας με άλλα λόγια η ενεργειακή φτώχεια συνδέεται με την κατάσταση στην οποία κάποιο νοικοκυριό δεν έχει τη δυνατότητα να θερμαίνει το σπίτι του να καλύπτει στοιχειώδες καθημερινές του ανάγκες και να διασφαλίζει ένα άνετο περιβάλλον στο οποίο ζει η και εργάζεται.

Τα περισσότερα κτίρια στη χώρα μας από απόψεως κατασκευής περιφρόνησαν την διάσταση του ενεργειακού σχεδιασμού και με την οικονομική κρίση αποδείχτηκε ότι η παράλειψη αυτή (που έγινε για λόγους μείωσης του κόστους ή αύξησης του κέρδους) ανέδειξε και μεγέθυνε το πρόβλημα του κόστους και της κατανάλωσης ενέργειας. Σήμερα τα ελληνικά νοικοκυριά δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο βασικό κόστος κατανάλωσης ενέργειας.

Σύμφωνα με μελέτη του τμήματος στατιστικής του οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών η μέση ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων της Αθήνας φτάνει τις 29 kWh το χρόνο ανά κυβικό.

Αντίστοιχα στη Δανία ανέρχεται σε 13 κιλοβατώρες το χρόνο ανά κυβικό στη Γερμανία σε 21 kWh το χρόνο ανά κυβικό ενώ στην Ολλανδία σε 20 kWh το χρόνο ανά κυβικό.

Μπορεί εύκολα να κατανοήσει κανείς πόσο μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα όταν συγκρίνουμε τους δείκτες αυτούς και τους συσχετίσουμε με τις μέσες θερμοκρασίες που επικρατούν εκεί και στη χώρα μας, αλλά και με την διαφορά του βιοτικού επιπέδου των δυτικοευρωπαϊκών χωρών με την Ελλάδα.

Στην Ευρώπη έχουν προχωρήσει εδώ και πολλά χρόνια σε τοπικές πρωτοβουλίες ενεργειακής διαχείρισης και παραγωγής ΑΠΕ (Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και επιτρέψτε μου να αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα τα οποία δανείζομαι από μία πρόσφατη έρευνα του euro today και αφορούν πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί στη Γερμανία την Δανία και την Ισπανία.

Στη Γερμανία σήμερα έχουμε περίπου 800 ενεργειακές κοινότητες με 160.000 μέλη. Η γερμανική περίπτωση μάλιστα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι η δράση και η εμπλοκή των τοπικών ενεργειακών κοινοτήτων δεν περιορίζεται στους τομείς της παραγωγής της διανομής και της προμήθειας ενέργειες αλλά επεκτείνεται και στην λειτουργία και την κατοχή δικτύων ενέργειας όπως στο παράδειγμα της ελεκτριζιτατς βέρκε. Schonau ενός συνεταιρισμού που ξεκίνησε το 1986 από μία πρωτοβουλία γονέων μιας μικρής επαρχιακής πόλης της Schonau κατά της πυρηνικής ενέργειας.

Στην Ισπανία από αντίδραση στο ολιγοπωλιακό μοντέλου του ενεργειακού συστήματος και για να ενισχυθεί η ζήτηση πράσινης ενέργειας δημιουργήθηκε η Σομ Ενέρτζια η πρωτοβουλία δημιουργίας της Σομ Ενέρτζια ξεκίνησε με την υποστήριξη του Πανεπιστημίου της Ζιρόνα αλλά σύντομα εξαπλώθηκε στην περιοχή της Καταλονίας έτσι που το 2016 έφτασε τα 27.000 μέλη και κάλυψη 37.000 πελάτες.

Στην Κοπεγχάγη 10 από τις ανεμογεννήτριες του αιολικού πάρκου ανήκουν στην ενεργειακή κοινότητα του Μίντελ Γκρούντεν που αριθμεί 8552 μέλη.

Με το νόμο 4513 του 2018 διαπιστώσαμε ότι δημιουργείται ένα θεσμικό πλαίσιο και ένα σοβαρό εργαλείο για τις τοπικές ενεργειακές επενδύσεις και στη χώρα μας. Ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για έργα των τοπικών φορέων και των τοπικών κοινωνιών στα οποία οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει πολλά χρόνια πριν με τοπικές πρωτοβουλίες ενεργειακής διαχείρισης και παραγωγής ΑΠΕ.

Παρόλο αυτά με το νόμο για τις ενεργειακές κοινότητες μας δίνεται σήμερα και στην Ελλάδα η δυνατότητα αλλαγής του μοντέλου παραγωγής διαχείρισης αλλά και εξοικονόμησης ενέργειας και μπορεί να υλοποιηθεί μέσα από την ενίσχυση ενεργειακών επενδύσεων τις οποίες θα ενθαρρύνει και στις οποίες θα συμμετέχει η αυτοδιοίκηση με δράσεις παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.

Ας δούμε καταρχάς ποιούς αφορούν οι ενεργειακές κοινότητες.

Δικαίωμα λοιπόν συμμετοχής σε ένα τέτοιο σύστημα ενεργειακής κοινότητας έχουν φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου όπως και ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού.

Για την σύσταση μιας ενεργειακής κοινότητας απαιτούνται τουλάχιστον πέντε μέλη, στην περίπτωση νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου η φυσικών προσώπων ή και Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου εκτός των ΟΤΑ. Αντίθετα απαιτούνται τρία μέλη στην

περίπτωση που η σύστασή τους γίνεται μόνον από. ΟΤΑ ,ενώ αν θελήσουν να συμπράξουν δύο ΟΤΑ χρειάζεται τουλάχιστον ένα ακόμη φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ιδιωτικού δικαίου, το καθεστώς είναι το ίδιο με τις ΚΟΙΝΣΕΠ (κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις.) Εδώ αξίζει να τονιστεί η εντοπιότητά της πλειοψηφίας των μελών αφού τουλάχιστον το 51% πρέπει να σχετίζεται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της κοινότητας αυτής.

Θα μπορούσαμε να δώσουμε μερικά παραδείγματα ενεργειακών κοινοτήτων παραδείγματος χάριν πέντε ή και περισσότερες μικρομεσαίες εταιρείες παραδείγματος χάριν ξενοδοχεία ή βιομηχανίες σε μια βιομηχανική περιοχή, μπορούν να συστήσουν μία ενεργειακή κοινότητα και να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό πάρκο σε κάποια έκταση μέσα στην περιφέρεια τους, έτσι ώστε μέσω του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια να εγχέεται στο δίκτυο και να συμψηφίζεται με το ρεύμα που καταναλώνουν τα μέλη της κοινότητας μειώνοντας επομένως το ενεργειακό τους κόστος.

Αγρότες και αγροτικές επιχειρήσεις μπορούν να δημιουργήσουν μία ενεργειακή κοινότητα για την εγκατάσταση μιας μονάδας βιομάζας την οποία θα τροφοδοτούν με τοπικά γεωργικά απόβλητα. Η μονάδα παράγει θερμική ενέργεια και αξιοποιείται για θέρμανση θερμοκηπίων ή και κατοικιών αλλά και ηλεκτρική ενέργεια που είτε πωλούν στο δίκτυο είτε συμψηφίζουν με τις καταναλώσεις τους.

Κτηνοτρόφοι και κτηνοτροφικές μονάδες (Βουστάσια, χοιροστάσια, πτηνοτροφεία), μπορούν να εγκαταστήσουν μια μονάδα βιοαερίου που με πρώτη ύλη τα κτηνοτροφικά τους απόβλητα παραδείγματος χάριν ζωικά υποπροϊόντα σφαγείων και κοπριά μπορεί να παράγουν ηλεκτρική και θερμική ενέργεια.

Ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων μιας πολυκατοικίας μπορούν να συστήσουν μια ενεργειακή κοινότητα για να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα η μία μικρή ανεμογεννήτρια και να μειώσουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού τους μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.

Οι Δήμοι και οι περιφέρειες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας τρεις ή και περισσότεροι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης εντός μιας περιφέρειας μπορεί να δημιουργήσουν μία ενεργειακή κοινότητα που εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό σύστημα η μία μικρή ανεμογεννήτρια συμψηφίζοντάς το παραγόμενο ρεύμα με τις καταναλώσεις ΕΥΑΛΩΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ.

Εναλλακτικά από την πώληση του ρεύματος μπορούν να επιδοτούν αναβαθμίσεις των κατοικιών των πολιτών με πολύ χαμηλά εισοδήματα.

Ένας Δήμος μαζί με τοπικές επιχειρήσεις ή και κατοίκους μπορεί να εγκαταστήσει ένα φωτοβολταϊκό ή ένα αιολικό πάρκο ή ακόμα μια μικρή Υδροηλεκτρική μονάδα και βέβαια με μέλη τοπικές επιχειρήσεις και τον αντίστοιχο ΟΤΑ μία ενεργειακή κοινότητα σε μία τουριστική πόλη μπορεί να εγκαταστήσει σταθμούς φόρτισης και να προμηθεύεται ηλεκτρικά οχήματα για την ενοικίαση τους σε τουρίστες.

Για όλα τα παραπάνω ο νόμος προβλέπει κίνητρα και μέτρα στήριξης των ενεργειακών κοινοτήτων που ξεκινούν από τους σταθερούς συντελεστές φορολογίας εισοδήματος για πέντε χρόνια και από την δυνατότητα που τους παρέχει να συμμετέχουν σε προγράμματα του αναπτυξιακού νόμου και να αναζητήσουν χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ, άλλωστε το τραπεζικό σύστημα μετά από το νόμο έχει πάρει το μήνυμα και προσαρμόζεται πλέον στην πράσινη οικονομία.

Κυρίες και κύριοι αγαπητοί συνάδελφοι

Αξιολογώντας τις πρωτοβουλίες στον ευρωπαϊκό χώρο αλλά και τις ελληνικές εφαρμογές που θα ακούσουμε στη συνέχεια της ημερίδας, είμαστε πεπεισμένοι ότι οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να συνεισφέρουν στο αναπτυξιακό αποτέλεσμα με πολλές θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον στην απασχόληση και στην τοπική οικονομία. Για μένα ο μόνος φορέας εφαρμοσμένης πολιτικής είναι η τοπική αυτοδιοίκηση και είμαι υπερήφανος που την υπηρέτησα για τόσα πολλά χρόνια και από τόσες πολλές θέσεις και ιδιότητες.

Θα σας θυμίσω ότι το πρόγραμμα ΄΄εξοικονομώ΄΄ που τόσο θετικά αποτελέσματα είχε και συνεχίζει να έχει (εξελιγμένο σήμερα ως εξοικονομώ κατ’ οίκον) στην ενέργεια και την οικονομία των Δήμων και των νοικοκυριών ξεκίνησε από την επιτροπή περιβάλλοντος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος.

Είμαι βέβαιος ότι η σημερινή ημερίδα ανοίγει μια καινούργια πόρτα και δείχνει ένα νέο δρόμο τον οποίο αν βαδίσουμε τότε θα βελτιώσουμε την οικονομία των νοικοκυριών των δήμων των επιχειρήσεων προστατεύοντας συγχρόνως το περιβάλλον και αναχαιτίζοντας την κλιματική αλλαγή αφού μειώνουμε δραστικά το ενεργειακό μας αποτύπωμα.

Είμαι επίσης βέβαιος, ότι όσοι παρακολουθήσουν τους ομιλητές θα είναι σε θέση από την άλλη κιόλας μέρα να προχωρήσουν σε ενέργειες σε δράσεις και σε εφαρμογές που θα μειώσουν την ενεργειακή φτώχεια των δημοτών και θα βελτιώσουν τη ζωή τους έτσι ώστε να μπορούμε όλοι μας να νιώθουμε ότι προσφέρουμε μέσα από την πολιτική στην κοινωνία και στους συμπολίτες μας.

Ειδικά για μένα που ως αυτοδιοικητικός είναι η τελευταία πρωτοβουλία που παίρνω πάνω στο αντικείμενο που ασχολήθηκα στην ΚΕΔΕ αυτά τα χρόνια, είναι πολύ σημαντικό να κλείσω τον κύκλο μου στην αυτοδιοίκηση με μία χρήσιμη και επιτυχημένη πρωτοβουλία.

Και εύχομαι ολόψυχα σε παλιούς και νέους αυτοδιοικητικούς να έχουν μία επιτυχημένη και δημιουργική πορεία προς όφελος των πολιτών και της πατρίδας μας

Καλή συνέχεια και καλή επιτυχία στην ημερίδα μας σας ευχαριστώ.

Γιώργος Νίκ. Κοτρωνιάς

Πρόεδρος επιτροπής περιβάλλοντος ΚΕΔΕ

Βουλευτής νομού Φθιώτιδας