17 Ιουνίου 1944: Το Ολοκαύτωμα της Υπάτης

 Στις 17 Ιουνίου 1944, ημέρα Σάββατο, γράφτηκε ίσως η πιο μελανή σελίδα στη νεότερη ιστορία της Υπάτης. Οι δυνάμεις κατοχής των Γερμανών, για να εκδικηθούν την Υπάτη, που ήταν ορμητήριο των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ., πυρπολούν, λεηλατούν και εκτελούν αμάχους και πατριώτες.

Θλιβερός απολογισμός 28 νεκροί και 30 τραυματίες. Καταστρέφονται 375 από τα 400 σπίτια της πόλης, βυζαντινές εκκλησίες και ιστορικά αρχοντικά.

Να σημειωθεί ότι η Υπάτη είχε δεχτεί ξανά την εκδικητική μανία των ναζί κατακτητών.  Στις 2 Δεκεμβρίου 1942, δέκα Υπαταίοι εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς, στα ερείπια της γέφυρας του Γοργοποτάμου, ως αντίποινα για την ανατίναξή της.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1942 άλλοι έξι Υπαταίοι εκτελέστηκαν στα Καστέλλια Φωκίδας από τους Ιταλούς.

Στοιχεία για τον αριθμό των θυμάτων της Υπάτης στην περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής, 1940-1944 :

Στη Γέφυρα του Γοργοποτάμου, 1-12-1942 10
Στο χωριό Καστέλλια, 6-12-1942 6
ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ, Υπάτη 17-6-1944 28
ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ , 1942-1944 16
ΝΕΚΡΟΙ ΣΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ 7
ΝΕΚΡΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΙΝΑ 35
ΝΕΚΡΟΙ ΑΠΟ ΝΑΡΚΕΣ-ΧΕΙΡΟΒΟΜΒΙΔΕΣ 5
Για την προσφορά της στην Εθνική Αντίσταση  η Υπάτη έχει ανακηρυχθεί Μαρτυρική Πόλη.
Το ολοκαύτωμα της Υπάτης
Η δυναμική παρουσία των ανταρτών στη Ρούμελη είχε εξοργίσει τους Γερμανούς, οι οποίοι την περίοδο εκείνη ήταν ήδη αρκετά αποδυναμωμένοι και καθόλου ψύχραιμοι. Μπροστά στην απειλή των αντιστασιακών, άρχισαν να χτυπούν τα χωριά που θεωρούσαν ύποπτα και να σκοτώνουν τους ανυπεράσπιστους κατοίκους ως αντίποινα.
Στις 17 Ιουνίου του 1944 τα Ες Ες με επικεφαλής τον διοικητή Καρλ Σύμερς (Karl Schümers) κατέλαβαν τις ανατολικές, βόρειες και δυτικές προσβάσεις που οδηγούσαν στην πόλη, εξασφαλίζοντας ότι δεν υπήρχε δίοδος διαφυγής.
Μόλις λίγες μέρες νωρίτερα, ο Σύμερς είχε ηγηθεί του ολοκαυτώματος στο Δίστομο, ενώ ο ίδιος ευθυνόταν για τις τραγωδίες στην Κλεισούρα και στη Σπερχειάδα.
Οι κάτοικοι της Υπάτης ανυποψίαστοι ξεκίνησαν τη μέρα τους κανονικά. Άλλοι κίνησαν για τα χωράφια, άλλοι για την αγορά και κάποιοι παρέμειναν στα σπίτια τους απολαμβάνοντας το σαββατιάτικο πρωινό με τις οικογένειές τους. Τότε άρχισε το μακελειό.
Μπαίνοντας οι Γερμανοί μέσα στο χωριό, εκτελούσαν όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Δεν περιορίστηκαν στους περαστικούς. Εισέβαλαν σε καφενεία και καταστήματα εξαπολύοντας πυρά εναντίον των θαμώνων. Έκαιγαν τα σπίτια με τους ιδιοκτήτες μέσα. Άντρες, γυναικόπαιδα και γέροι είχαν όλοι την ίδια μοίρα. Λίγοι ήταν αυτοί που κατάφεραν να κρυφτούν και να γλιτώσουν. Μνημείο των πεσόντων του ολοκαυτώματος Τα γερμανικά στρατεύματα ανατίναξαν βυζαντινές εκκλησίες και σχολεία, ισοπέδωσαν ιστορικά αρχοντικά και διενέργησαν ομαδικές εκτελέσεις.
Σε ένα πρόχειρο σημείωμα ο τότε γραμματέας της Κοινότητας Περικλής Ευθ. Ευθιμιόπουλος, που πέθανε στην Τασκένδη γράφει: «Επυρπολύθησαν άπασαι αι οικίαι, τα καταστήματα… Απέμειναν όρθια περί τα 25 σπίτια. Ανετινάχθη η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Επί το ερείπιον εστάθη η Ελευθερία».
Το σούρουπο βρήκε την Υπάτη «νεκρή πολιτεία», μέσα σε χαλάσματα που έβγαζαν καπνούς. Από τα 400 σπίτια έμειναν τα 25. Σε όλους τους δρόμους υπήρχαν σωριασμένα πτώματα, ερείπια και οβίδες. Οι νεκροί επίσημα ανήλθαν σε 63. Θα ήταν πολλοί περισσότεροι εάν την τελευταία στιγμή δεν είχε φτάσει μία εντολή από τα κεντρικά που ανέστειλε τη μαζική εκτέλεση γυναικόπαιδων και γέρων στην πλατεία του χωριού. Τα πυροβολικά ήταν μάλιστα στημένα και οι άνθρωποι αυτοί σώθηκαν από θαύμα.
Μόλις οι Γερμανοί αποχώρησαν, ξεκίνησε η περισυλλογή των νεκρών και των τραυματιών. Σε αυτοσχέδια φορεία μάζευαν τους τραυματίες, ενώ τους σκοτωμένους τους έθαβαν πρόχειρα. Το έργο αυτό ήταν ιδιαίτερα δύσκολο καθώς οι σώοι ήταν λίγοι και τα πτώματα πολλά. Δεν υπήρχε κόσμος να σκάψει λάκκους και να μεταφέρει τους σορούς. Τους περισσότερους τους έριξαν βιαστικά σε ασβεστόλακκους στις αυλές των ανατιναγμένων εκκλησιών.
Η Υπάτη κατάφερε να «αναγεννηθεί από τις στάχτες της». Το χωριό ξαναχτίστηκε πάνω από τα χαλάσματα και οι νέοι κάτοικοι μνημονεύουν και τιμούν τους παλιούς ως ήρωες πεσόντες του ολοκαυτώματος.

Written by

altpress.gr ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ- ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

Comments are closed.