Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Ρήγας» (12/12/1876), η οποία ως όργανο της Δημοκρατικής Ανατολικής Ομοσπονδίας, που ιδρύθηκε στο Βελιγράδι το 1865, προπαγάνδιζε την ιδέα μίας παμβαλκανικής ομοσπονδίας που θα περιλάμβανε υπό το τρίπτυχο «ισονομία-ισοτιμία-ισοπολιτεία» Έλληνες, Βούλγαρους, Σέρβους, Μαυροβούνιους, Αλβανούς, Ρουμάνους, Τούρκους, Εβραίους, Αρμένιους κ.α. συνεχίζοντας την κληρονομιά των ιδεών και των σχεδίων του Ρήγα Φεραίου.
Η Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία είχε ως αρχικό της στόχο τη δημιουργία παμβαλκανικών επιτροπών που θα συνένωναν όλα τα δημοκρατικά, αντιμοναρχικά και αντιεθνικιστικά στοιχεία των Βαλκανίων απέναντι στις εθνικιστικές και απολυταρχικές πολιτικές των βαλκανικών κρατών. Έτσι, η οργάνωση της Δημοκρατικής Ανατολικής Ομοσπονδίας περιλάμβανε εθνικά τμήματα, με συμμετοχή προσωπικοτήτων από τους παραπάνω λαούς.
Ο «Ρήγας» στην Ελλάδα ως σύλλογος και έντυπο απηχούσε τις προοδευτικές ιδέες ομοσπονδιακής συγκρότησης δημοκρατικών κρατών που θα διαδέχονταν τις αυτοκρατορίες, όπως τις εξέφραζε ο Ιταλός Mazzini αλλά και οι σοσιαλιστικοί και αναρχικοί κύκλοι της εποχής.
Όπως αναφερόταν στο ιδρυτικό του ντοκουμέντο: «Ο Σύλλογος δύο τινά επιδιώκει, εν μεν την Ανατολή την αδελφοποίησιν και συνένωσιν των εν αυτή λαών, επί τη βάσει της ισοπολιτείας, εν δε τω εσωτερικώ την καταλληλοτέραν της διοικήσεως διαρρύθμισιν των δήμων».
Ο «Ρήγας» αντιτάχθηκε στην Μεγάλη Ιδέα και λόγω των ανατρεπτικών για την εποχή του ιδεών πολεμήθηκε από το ελληνικό κράτος. Παρέμεινε μία μικρής επιρροής οργάνωση, όμως η ίδρυση και λειτουργία της μας υπενθυμίζει ότι ο δρόμος της αλληλοσφαγής και των εθνικών εκκαθαρίσεων στον βαλκανικό χώρο και την Εγγύς Ανατολή, ούτε μοναδικός υπήρξε, ούτε δίχως αμφισβήτηση και εναλλακτικά οράματα και σχέδια.
*στοιχεία αντλήθηκαν από το βιβλίου του Λουκιανού Χασιώτη, «Η Ανατολική Ομοσπονδία», εκδόσεις Βάνιας
**τα φύλλα του «Ρήγα» μπορείτε να δείτε ηλεκτρονικά στην ψηφιακή βιβλιοθήκη της Βουλής: https://digitallib.parliament.gr/display_doc.asp…
